Phản cảm là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để tránh gây phản cảm trong giao tiếp

Trong một xã hội luôn đề cao sự kết nối, giao tiếp hiệu quả không chỉ giúp con người hiểu nhau mà còn xây dựng mối quan hệ bền vững. Tuy nhiên, không phải lúc nào chúng ta cũng giao tiếp một cách tế nhị, đôi khi, những hành vi, lời nói hoặc thái độ thiếu tinh tế có thể gây ra phản cảm – điều khiến người đối diện cảm thấy khó chịu, thậm chí tổn thương. Phản cảm là một vấn đề phổ biến trong giao tiếp mà ít ai nhận thức được ngay lập tức, nhưng lại có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến các mối quan hệ cá nhân và nghề nghiệp. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Sunflower Academy tìm hiểu phản cảm là gì, kể từ khái niệm, phân loại các hình thức của phản cảm trong giao tiếp, cũng như tác hại của nó trong đời sống. Từ đó, khám phá những cách rèn luyện để tránh gây phản cảm, xây dựng một phong cách giao tiếp tinh tế và hiệu quả hơn.

Phản cảm là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để tránh gây phản cảm trong giao tiếp.

Định nghĩa về phản cảm.

Tìm hiểu khái niệm về phản cảm nghĩa là gì? Phản cảm (Offensiveness hay Inappropriateness, Obscenity, Vulgarity) là trạng thái phản ứng tiêu cực mà người khác cảm thấy khi tiếp nhận một hình ảnh, hành vi, lời nói hoặc thái độ thiếu phù hợp, gây khó chịu, bực mình hoặc bị xúc phạm. Khác với việc “không thích”, phản cảm mang tính cảm giác khó chịu sâu hơn, thường đi kèm sự bất bình, mất thiện cảm hoặc từ chối tiếp nhận. Trong bối cảnh giao tiếp, phản cảm không chỉ nằm ở nội dung truyền tải mà còn đến từ cách thể hiện – ví dụ: giọng điệu mỉa mai, ánh mắt thiếu tôn trọng, trang phục không phù hợp, hay cử chỉ quá đà.

Phản cảm không được xem là một tính cách, mà là kết quả từ thái độ, hành vi, hoặc sự thiếu nhạy cảm trong ứng xử. Do đó, đây là một biểu hiện mang tính thái độ và hành vi chứ không phải cảm xúc hay đặc điểm tâm lý ổn định. Người gây phản cảm không nhất thiết là người “xấu”, nhưng thường thiếu sự tinh tế, đồng cảm hoặc chưa hiểu rõ chuẩn mực xã hội – từ đó gây ra cảm giác khó chịu cho người tiếp xúc.

Phản cảm thường bị nhầm lẫn với các khái niệm như: “thiếu tế nhị”, “kém duyên”, “kỳ cục”. Tuy nhiên, thiếu tế nhị là sự vụng về trong hành xử khiến người khác khó xử nhưng không gây bức xúc; kém duyên ám chỉ hành động lạc lõng, thiếu hấp dẫn, đôi khi hài hước nhưng không gây tổn thương; còn kỳ cục lại thiên về sự khác thường, khó hiểu hơn là gây khó chịu. Trong khi đó, phản cảm mang hàm ý mạnh hơn, là sự khó chịu có chiều sâu cảm xúc, thường để lại dư âm tiêu cực. Ngược lại với phản cảm là những hành vi tinh tế, thu hút, dễ chịu – những biểu hiện khiến người khác cảm thấy được tôn trọng, lắng nghe và đồng điệu.

Để hiểu rõ hơn về phản cảm, chúng ta cần phân biệt với một số khái niệm khác thường gây nhầm lẫn như vô duyên, thiếu tôn trọng, thô lỗ, và thiếu chuẩn mực. Cụ thể như sau:

• Vô duyên (Tactlessness): Là hành vi hoặc lời nói thiếu tinh tế, khiến người khác cảm thấy “trật nhịp” hoặc không phù hợp trong một tình huống cụ thể. Vô duyên thường không gây cảm giác khó chịu nghiêm trọng mà có thể chỉ khiến người đối diện cảm thấy ngượng ngùng hoặc thiếu thoải mái. Trái lại, phản cảm mang tính chất mạnh mẽ hơn, gây ra cảm giác bực mình, khó chịu hoặc thậm chí là xúc phạm, khiến người khác không muốn tiếp xúc hoặc tham gia vào cuộc trò chuyện. Người vô duyên có thể vô tình gây khó xử, nhưng người phản cảm thường gây tổn thương hoặc cảm giác bất mãn.
• Thiếu tôn trọng (Disrespect): Là hành vi xem nhẹ hoặc coi thường người khác một cách cố ý hoặc vô thức. Thiếu tôn trọng có thể biểu hiện qua những hành động như ngắt lời, không lắng nghe, hoặc nói những lời xúc phạm mà không nhận thức được hậu quả. Phản cảm có thể bao hàm thiếu tôn trọng, nhưng sự phản cảm không chỉ đến từ hành vi mà còn từ cách thể hiện thái độ không khoan nhượng, dễ gây cảm giác bị chèn ép hoặc làm tổn thương người khác mà không nhận ra. Mặc dù tất cả hành vi phản cảm đều thiếu tôn trọng, nhưng không phải tất cả hành vi thiếu tôn trọng đều gây phản cảm.
• Thô lỗ (Rudeness): Là hành vi thiếu lịch sự, thiếu phép tắc trong giao tiếp, như nói chuyện tục tĩu, phản ứng dữ dội, hoặc thiếu kiên nhẫn. Thô lỗ có thể gây phản cảm, nhưng không phải tất cả hành vi phản cảm đều thô lỗ. Có những tình huống phản cảm do sự thiếu hiểu biết về văn hóa hoặc sự vô tình, như ăn mặc không phù hợp với bối cảnh, hoặc sử dụng từ ngữ không thích hợp mà không có ý xấu. Người thô lỗ thường trực tiếp bày tỏ sự khó chịu qua lời nói hoặc hành động, trong khi phản cảm có thể diễn ra ở mức độ nhẹ nhàng hơn, nhưng vẫn gây tổn thương cảm xúc.
• Thiếu chuẩn mực (Inappropriateness): Là hành vi không phù hợp với hoàn cảnh xã hội, độ tuổi, hoặc vị trí, như mặc trang phục không phù hợp trong sự kiện trang trọng, nói tục ở nơi công cộng, hay thể hiện hành vi không phù hợp với hoàn cảnh. Những hành vi thiếu chuẩn mực có thể gây phản cảm vì chúng vi phạm các quy tắc xã hội, nhưng phản cảm không chỉ đơn giản là thiếu chuẩn mực. Nó liên quan đến cách hành xử gây tổn thương hoặc làm người khác cảm thấy không thoải mái dù không có sự vi phạm rõ ràng về chuẩn mực xã hội. Phản cảm mang tính cảm giác mạnh mẽ hơn và liên quan đến cảm xúc của người tiếp nhận hành vi đó.

Ví dụ, trong một buổi hội nghị trang trọng, một người bước lên sân khấu với chiếc áo thun rách vai, nói chuyện đùa cợt và dùng từ ngữ suồng sã. Hành động ấy không chỉ gây mất thiện cảm mà còn khiến nhiều người cảm thấy bị xúc phạm – vì vi phạm chuẩn mực xã hội và không tôn trọng cảm xúc người khác, đây chính là một điển hình của hành vi phản cảm.

Như vậy, phản cảm không chỉ là kết quả của cách hành xử không phù hợp, mà còn là thước đo của sự nhạy cảm xã hội, khả năng điều tiết cảm xúc và khả năng quan sát bối cảnh giao tiếp. Việc hiểu đúng khái niệm này giúp mỗi người ứng xử tinh tế hơn, hạn chế gây hiểu lầm và từ đó xây dựng các mối quan hệ giao tiếp hiệu quả, văn minh và tích cực hơn trong xã hội hiện đại.

Phân loại các hình thức của phản cảm trong giao tiếp.

Phản cảm được thể hiện qua những khía cạnh nào trong giao tiếp và đời sống hàng ngày? Trong thực tế, phản cảm không chỉ là một hành động cụ thể mà còn có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức, từ lời nói, thái độ đến hành động, trang phục và ngôn ngữ cơ thể. Việc nhận diện rõ các hình thức phản cảm giúp chúng ta điều chỉnh hành vi và giao tiếp một cách tinh tế hơn. Cụ thể như sau:

• Phản cảm trong lời nói: Đây là hình thức phản cảm dễ nhận biết nhất. Những câu nói mỉa mai, cợt nhả, phê phán quá mức hoặc thiếu tôn trọng dễ gây ra cảm giác khó chịu cho người nghe. Đặc biệt, khi lời nói thiếu sự cân nhắc trong hoàn cảnh giao tiếp hoặc không phù hợp với đối tượng, nó không chỉ gây tổn thương mà còn khiến không khí trở nên căng thẳng.
• Phản cảm trong thái độ và ngôn ngữ cơ thể: Một ánh mắt lườm, gương mặt nhăn nhó, cử chỉ khinh miệt hay chỉ tay vào người khác cũng có thể gây ra phản cảm, dù không nói một lời nào. Những hành động này thể hiện sự thiếu tôn trọng, thờ ơ hoặc coi thường đối phương, khiến người nhận cảm thấy bị xúc phạm và xa cách.
• Phản cảm trong trang phục và ngoại hình: Trong nhiều tình huống, trang phục không phù hợp hoặc lối sống thiếu tôn trọng quy tắc xã hội có thể gây ra phản cảm. Ví dụ, việc mặc trang phục hở hang trong sự kiện trang trọng, hoặc ăn mặc luộm thuộm khi tham gia các cuộc họp quan trọng, không chỉ làm mất uy tín cá nhân mà còn tạo cảm giác thiếu chuyên nghiệp, thiếu tôn trọng.
• Phản cảm trong cách thức giao tiếp trực tuyến: Với sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội và giao tiếp qua các ứng dụng, phản cảm cũng có thể xuất hiện qua các bình luận, hình ảnh hoặc tin nhắn thiếu tôn trọng. Những câu từ không phù hợp, chia sẻ thông tin riêng tư của người khác mà không xin phép hoặc bình luận gây tranh cãi mạnh mẽ mà không lắng nghe ý kiến khác có thể gây hậu quả tiêu cực và làm tổn thương người khác.
• Phản cảm trong sự im lặng hoặc thiếu phản ứng: Đôi khi, sự im lặng trong một tình huống giao tiếp, đặc biệt khi người ta mong đợi sự đồng cảm hoặc phản hồi, cũng có thể được coi là một hình thức phản cảm. Sự thiếu quan tâm, lơ là hoặc không đáp lại trong khi người đối diện đang chia sẻ hoặc cần sự hỗ trợ khiến họ cảm thấy bị bỏ rơi, không được tôn trọng.
• Phản cảm trong sự thiếu tinh tế khi chọc cười hoặc đùa giỡn: Đùa giỡn là một phần quan trọng trong giao tiếp, nhưng khi không biết giới hạn, sự chọc cười có thể trở thành phản cảm. Những trò đùa nhắm vào điểm yếu của người khác, những câu nói xúc phạm mà lấy tiếng cười làm cái cớ sẽ gây tổn thương và làm hỏng không khí tích cực trong cuộc trò chuyện.

Có thể nói rằng, phản cảm không chỉ là hành động cụ thể mà còn là kết quả của sự thiếu tinh tế trong nhận thức và ứng xử. Việc nhận diện đúng các hình thức phản cảm sẽ giúp mỗi cá nhân cải thiện giao tiếp, thể hiện sự tôn trọng đối với người khác, từ đó xây dựng những mối quan hệ lành mạnh và giao tiếp hiệu quả hơn.

Tầm quan trọng của việc tránh gây phản cảm trong giao tiếp.

Tránh gây phản cảm có ảnh hưởng tích cực như thế nào đối với cuộc sống và mối quan hệ? Việc nhận thức và tránh hành vi phản cảm không chỉ giúp chúng ta duy trì mối quan hệ lành mạnh mà còn tạo ra môi trường giao tiếp cởi mở, hòa đồng, và đầy thấu hiểu. Dưới đây là những ảnh hưởng tích cực mà việc tránh phản cảm mang lại:

• Tránh phản cảm đối với cuộc sống, hạnh phúc: Khi chúng ta không gây ra những hành vi hoặc lời nói phản cảm, cảm giác hài hòa và bình yên trong tâm trí sẽ được duy trì. Việc sống với lòng tôn trọng người khác giúp giảm bớt căng thẳng, giảm áp lực tâm lý và tạo ra cảm giác thỏa mãn, dễ chịu hơn trong cuộc sống. Mỗi giao tiếp đều trở nên dễ dàng và thú vị hơn khi không có sự khó chịu hay mâu thuẫn không cần thiết.
• Tránh phản cảm đối với phát triển cá nhân: Một người biết nhận thức về phản cảm trong giao tiếp sẽ dễ dàng xây dựng các mối quan hệ bền vững, có chất lượng. Khi tránh gây phản cảm, họ học được cách kiểm soát lời nói và hành vi, từ đó phát triển khả năng cảm thông, đồng cảm và nâng cao trí tuệ cảm xúc, yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển cá nhân. Sự nhẹ nhàng trong ứng xử giúp họ không bị chi phối bởi những phản ứng tiêu cực trong các tình huống giao tiếp.
• Tránh phản cảm đối với mối quan hệ xã hội: Giao tiếp là nền tảng cho mọi mối quan hệ – từ gia đình, bạn bè đến đồng nghiệp và đối tác. Việc tránh gây phản cảm giúp xây dựng một môi trường giao tiếp hòa thuận, dễ dàng kết nối và giúp mọi người cảm thấy tôn trọng lẫn nhau. Khi ta biết lắng nghe, cảm thông và tránh các hành vi làm tổn thương người khác, những mối quan hệ sẽ trở nên sâu sắc hơn và bền vững hơn.
• Tránh phản cảm đối với công việc, sự nghiệp: Trong môi trường công sở, thái độ giao tiếp là yếu tố quyết định sự hợp tác, sự tin tưởng và khả năng thăng tiến. Người tránh gây phản cảm trong giao tiếp không chỉ tạo ra không khí làm việc tích cực mà còn giúp nâng cao uy tín cá nhân. Khi bạn không làm người khác cảm thấy khó chịu hoặc bị xúc phạm, bạn sẽ tạo được sự tôn trọng và sự đoàn kết trong tập thể, đồng thời dễ dàng đạt được mục tiêu chung.
• Tránh phản cảm đối với cộng đồng, xã hội: Một cộng đồng văn minh, tiến bộ là nơi mỗi cá nhân đều có ý thức tránh hành vi gây phản cảm, từ đó duy trì sự đoàn kết, tôn trọng và hợp tác. Khi mọi người giao tiếp lịch sự, tôn trọng lẫn nhau, xã hội sẽ trở nên hài hòa và phát triển bền vững hơn. Việc không gây phản cảm trong cộng đồng giúp giảm bớt sự phân biệt, giảm thiểu xung đột và tạo ra một không gian giao tiếp cởi mở, đồng cảm.

Từ những thông tin trên cho thấy, việc nhận thức và tránh hành vi phản cảm không chỉ giúp chúng ta giao tiếp hiệu quả hơn mà còn góp phần tạo dựng một cuộc sống hài hòa, bền vững và đầy nhân văn. Tiếp theo, hãy cùng tìm hiểu những dấu hiệu và biểu hiện của người dễ gây phản cảm để từ đó chủ động điều chỉnh hành vi và cải thiện cách ứng xử trong các tình huống giao tiếp.

Biểu hiện của người gây phản cảm trong giao tiếp.

Làm sao để nhận biết một người đang gây phản cảm trong giao tiếp và ứng xử hằng ngày? Một số người có thể không nhận thức được rằng hành vi hoặc lời nói của mình đang tạo ra phản cảm cho người khác. Tuy nhiên, những biểu hiện sau đây có thể giúp chúng ta nhận diện người gây phản cảm trong giao tiếp:

• Biểu hiện trong lời nói và ngữ điệu: Người gây phản cảm thường sử dụng ngôn từ mạnh mẽ, thiếu tôn trọng, hoặc lời nói gây tổn thương, dù vô tình hay cố ý. Ngữ điệu thường mang tính chỉ trích, mỉa mai, hoặc thậm chí là lời nói thô lỗ. Những câu nói như “Không làm được đâu” hay “Chỉ có tôi mới làm tốt hơn” sẽ dễ dàng khiến người nghe cảm thấy bị xúc phạm và thiếu tôn trọng.
• Biểu hiện trong thái độ và ngôn ngữ cơ thể: Cử chỉ hoặc ngôn ngữ cơ thể thiếu tôn trọng như lườm, chỉ tay, hoặc không nhìn vào mắt người đối diện là những dấu hiệu dễ gây phản cảm. Thái độ này thể hiện sự thiếu chú ý và không đánh giá cao người khác, dễ khiến người đối diện cảm thấy bị đánh giá hoặc coi thường.
• Biểu hiện trong sự thiếu cảm thông: Người gây phản cảm thường thiếu sự đồng cảm với người khác. Họ có xu hướng chỉ nhìn nhận vấn đề từ góc độ của mình, không chịu lắng nghe hoặc hiểu quan điểm và cảm xúc của người khác. Điều này dẫn đến việc không tạo được sự kết nối hoặc mối quan hệ thân thiện.
• Biểu hiện trong cách phản ứng với ý kiến khác biệt: Người gây phản cảm thường có xu hướng phản đối ngay lập tức khi gặp phải ý kiến trái chiều hoặc ý tưởng khác biệt. Thay vì trao đổi để hiểu nhau, họ dễ dàng bỏ qua hoặc phủ nhận ý kiến của người khác mà không lắng nghe, gây cảm giác bế tắc trong giao tiếp.
• Biểu hiện trong cách cư xử trong các tình huống xã hội: Trong các buổi gặp gỡ xã hội hoặc sự kiện nhóm, người gây phản cảm có thể cư xử thiếu phù hợp với bối cảnh, như nói quá to, làm việc thiếu tế nhị, hoặc hành động gây chú ý không cần thiết. Những hành động này khiến người khác cảm thấy không thoải mái và thiếu tôn trọng không gian chung.
• Biểu hiện trong sự thiếu sự chú ý và quan tâm: Người gây phản cảm thường có thái độ thờ ơ, không lắng nghe khi người khác chia sẻ, hoặc tỏ ra không quan tâm đến cảm xúc, nhu cầu của người đối diện. Điều này khiến các mối quan hệ không thể phát triển sâu sắc, vì thiếu sự kết nối chân thành.

Nhìn chung, người gây phản cảm trong giao tiếp không phải lúc nào cũng nhận thức được hành động của mình, nhưng những biểu hiện trên đây có thể giúp chúng ta nhận diện và điều chỉnh để tránh gây tổn thương cho người khác. Việc nhận ra các dấu hiệu này không chỉ giúp cải thiện khả năng giao tiếp mà còn góp phần tạo dựng một môi trường sống và làm việc văn minh, tôn trọng và hòa nhã hơn.

Cách rèn luyện để tránh gây phản cảm trong giao tiếp.

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và thay đổi cách giao tiếp, từ đó tránh gây phản cảm và xây dựng mối quan hệ hòa nhã, tôn trọng trong cuộc sống? Để phát triển bản thân trở nên tinh tế, cởi mở và duy trì những mối quan hệ lành mạnh, chúng ta cần nhận thức rõ về hành vi của mình và chủ động điều chỉnh. Sau đây là một số giải pháp cụ thể:

• Thấu hiểu chính bản thân mình: Đầu tiên, chúng ta cần tự soi chiếu và nhận diện các hành vi có thể gây phản cảm. Việc tự đặt câu hỏi như “Liệu tôi có nói quá mạnh mẽ không?” hay “Có phải tôi đang thiếu tôn trọng người khác khi đưa ra ý kiến không?” giúp nhận thức được cảm xúc và hành vi của mình. Khi ta hiểu chính mình, việc điều chỉnh hành vi sẽ trở nên dễ dàng hơn.
• Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Hãy tập luyện để nhìn nhận mỗi tình huống giao tiếp dưới nhiều góc độ khác nhau. Điều này không chỉ giúp chúng ta giảm bớt sự phán xét mà còn giúp cảm nhận sâu sắc hơn cảm xúc của người khác. Việc lắng nghe thực sự và đặt mình vào vị trí người khác là cách tốt nhất để tránh gây phản cảm.
• Học cách chấp nhận khác biệt: Mỗi người đều có góc nhìn và kinh nghiệm sống khác nhau. Học cách chấp nhận sự khác biệt giúp chúng ta trở nên dễ chịu và bao dung hơn trong giao tiếp. Khi không còn áp đặt người khác phải theo quan điểm của mình, ta sẽ tạo ra không gian cởi mở và giảm bớt sự phản cảm.
• Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Ghi lại các tình huống giao tiếp trong ngày và tự đánh giá hành vi của mình. Việc viết ra sẽ giúp ta nhận diện được những hành vi hoặc lời nói có thể gây phản cảm mà không nhận thức được. Đây là phương pháp hiệu quả để phân tích và điều chỉnh hành vi một cách có hệ thống.
• Thiền định, chánh niệm và yoga: Các phương pháp thiền, chánh niệm và yoga giúp duy trì sự tỉnh táo trong giao tiếp. Khi chúng ta rèn luyện khả năng quan sát bản thân mà không bị cuốn vào cảm xúc, ta sẽ không phản ứng quá mức với những điều nhỏ nhặt và dễ dàng kiểm soát lời nói, hành vi của mình trong mọi tình huống.
• Chia sẻ khó khăn với người thân: Một trong những cách để rèn luyện sự đồng cảm là chia sẻ cảm xúc của mình với người thân, bạn bè. Họ có thể giúp ta nhìn nhận vấn đề một cách khách quan hơn, từ đó điều chỉnh cách tiếp cận và giao tiếp sao cho phù hợp hơn.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một cơ thể khỏe mạnh sẽ giúp tâm trí ổn định hơn. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, tập thể dục thường xuyên và có giấc ngủ đủ giúp giảm thiểu căng thẳng và giúp chúng ta giữ được sự bình tĩnh, mềm mỏng trong giao tiếp.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu nhận thấy rằng mình thường xuyên gây ra phản cảm mà không nhận thức được lý do, hoặc nếu việc điều chỉnh hành vi gặp khó khăn, việc tìm đến một chuyên gia tâm lý hoặc huấn luyện viên giao tiếp là giải pháp hữu ích. Chuyên gia sẽ giúp ta nhận diện nguyên nhân và tìm phương pháp cải thiện hiệu quả.
• Các giải pháp hiệu quả khác: Đọc sách về giao tiếp, tham gia các khóa học kỹ năng mềm, thực hành phản hồi tích cực trong mỗi tình huống giao tiếp đều là những phương pháp giúp chúng ta cải thiện bản thân. Điều quan trọng là duy trì một thái độ học hỏi và kiên nhẫn trong suốt quá trình thay đổi.

Tóm lại, việc nhận thức và thay đổi hành vi giao tiếp là một quá trình liên tục và cần sự kiên nhẫn. Khi ta biết cách tránh gây phản cảm, không chỉ giúp mình giao tiếp dễ dàng và hiệu quả mà còn xây dựng được những mối quan hệ bền vững và có ý nghĩa. Cải thiện khả năng giao tiếp là chìa khóa để tạo dựng môi trường sống hòa hợp và văn minh.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu phản cảm là gì, kể từ khái niệm, phân loại các hình thức của phản cảm trong giao tiếp, cũng như tác hại của nó trong đời sống, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Có thể thấy rằng, phản cảm không chỉ là sự thiếu tế nhị trong lời nói hay hành động mà còn là một yếu tố tiềm ẩn gây tổn thương trong giao tiếp, làm rạn nứt mối quan hệ và tạo ra khoảng cách giữa con người với nhau. Khi ta nhận thức rõ về những biểu hiện phản cảm và có ý thức cải thiện cách giao tiếp của mình, chúng ta sẽ dễ dàng kết nối với người khác, tạo ra những cuộc đối thoại sâu sắc và có ý nghĩa. Việc tránh gây phản cảm không chỉ giúp duy trì hòa khí mà còn nâng cao chất lượng các mối quan hệ xã hội và nghề nghiệp.