Lèm bèm là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng và tích cực

Giao tiếp là nghệ thuật kết nối con người, nhưng khi lời nói trở nên dài dòng, lan man và sa vào những chi tiết vụn vặt, nó không chỉ làm giảm hiệu quả truyền đạt mà còn tạo cảm giác khó chịu cho người nghe. Trong đời sống thường ngày, không ít người rơi vào thói quen lèm bèm – một cách giao tiếp thiếu trọng tâm, dễ gây mệt mỏi cho cả bản thân và người đối diện. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Sunflower Academy tìm hiểu lèm bèm là gì, kể từ khái niệm, phân loại các hình thức của lèm bèm phổ biến, cũng như vai trò của nó trong cuộc sống và những cách rèn luyện để giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng và tích cực.

Lèm bèm là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng và tích cực.

Định nghĩa về lèm bèm.

Tìm hiểu khái niệm về lèm bèm nghĩa là gì? Lèm bèm (Rambling Speech hay Digression, Babbling, Wandering) là hành vi giao tiếp thể hiện qua việc nói chuyện dài dòng, thiếu trọng tâm, nhấn mạnh những chi tiết nhỏ nhặt, khiến người nghe cảm thấy khó chịu hoặc mất kiên nhẫn. Thói quen lèm bèm thường phản ánh sự thiếu kiểm soát trong diễn đạt suy nghĩ, thiếu tôn trọng thời gian và cảm xúc của người khác. Về mặt tích cực, khi nhận diện và khắc phục hành vi này, chúng ta có thể xây dựng kỹ năng giao tiếp súc tích, tăng sự thuyết phục trong các mối quan hệ. Các sắc thái phổ biến của lèm bèm bao gồm: nói dai, than vãn vặt vãnh, kể lể không dứt, nhấn mạnh những chuyện nhỏ, và thiếu đi sự lắng nghe một cách chân thành trong giao tiếp.

Lèm bèm thường bị nhầm lẫn hoặc gán ghép với ba khái niệm khác: than vãn, phàn nàn, và kể lể, nhưng giữa chúng tồn tại sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể, than vãn thường liên quan đến việc bày tỏ sự bất mãn với một hoàn cảnh cụ thể, có thể mang tính xây dựng nếu đúng mức; phàn nàn thiên về sự khó chịu âm thầm, mang sắc thái tiêu cực hơn nhưng vẫn có thể kiềm chế; còn kể lể là hành động kéo dài câu chuyện với cảm xúc nặng nề. Trong khi đó, lèm bèm không nhất thiết xuất phát từ cảm xúc mạnh mà chủ yếu là sự thiếu chủ động kiểm soát lời nói. Những khái niệm trái ngược với lèm bèm bao gồm: sự ngắn gọn, cách nói súc tích và giao tiếp có trọng tâm.

Để hiểu rõ hơn về lèm bèm, chúng ta cần phân biệt với một số khái niệm khác như than vãn, lải nhải, kể lể và chỉ trích. Cụ thể như sau:

• Than vãn (Complaining): Than vãn là việc bày tỏ sự bất mãn về một hoàn cảnh thực tế, với mục đích tìm kiếm sự đồng cảm hoặc mong muốn sự thay đổi. So với lèm bèm – vốn thiên về sự lặp đi lặp lại vụn vặt và thiếu trọng tâm – than vãn thường gắn với một sự kiện cụ thể và, nếu được kiểm soát đúng mức, có thể mang lại giá trị tích cực như cảnh tỉnh hoặc khơi gợi giải pháp.
• Lải nhải (Babbling): Lải nhải mô tả hành động nói chuyện không ngừng, thiếu cấu trúc và không nhằm mục đích rõ ràng. Khác với lèm bèm – vốn thường xoáy sâu vào những chi tiết nhỏ nhoi gây khó chịu – lải nhải mang tính tự phát, ngẫu nhiên và dễ khiến người nghe cảm thấy nhàm chán hơn là bực bội.
• Kể lể (Whining): Kể lể là cách diễn đạt những nỗi buồn hoặc khó khăn cá nhân bằng giọng điệu dai dẳng và mang nặng cảm xúc tiêu cực. Trong khi lèm bèm có thể xuất hiện trong mọi ngữ cảnh giao tiếp, thì kể lể chủ yếu làm nặng nề bầu không khí bởi sự u ám, than thân trách phận và nhu cầu được thương hại.
• Chỉ trích (Criticism): Chỉ trích là hành động đưa ra những nhận xét phê bình nhằm đánh giá hành vi hoặc quan điểm của người khác. Mặc dù đôi khi có thể kéo dài, nhưng chỉ trích có mục tiêu rõ ràng và thiên về đối thoại mang tính đối kháng. Ngược lại, lèm bèm thiếu định hướng và chủ yếu gây phiền nhiễu do nhấn mạnh những chi tiết không cần thiết.

Ví dụ, trong một cuộc họp, khi một nhân viên liên tục lặp đi lặp lại những vấn đề nhỏ không thực sự liên quan đến chủ đề chính, khiến buổi thảo luận bị kéo dài và làm mất tập trung của mọi người, đó là biểu hiện của hành vi lèm bèm. Ngược lại, một nhân viên khác biết trình bày ngắn gọn vấn đề trọng yếu và đề xuất giải pháp rõ ràng sẽ giúp cuộc họp diễn ra hiệu quả hơn, tránh gây mệt mỏi cho người tham gia.

Như vậy, lèm bèm là hành vi giao tiếp tiêu cực, biểu hiện sự thiếu trọng tâm và gây tác động tiêu cực đến hiệu quả trao đổi thông tin. Việc nhận diện đúng và điều chỉnh hành vi này sẽ giúp chúng ta giao tiếp súc tích hơn, tăng cường khả năng truyền đạt ý tưởng và tạo thiện cảm trong các mối quan hệ. Ở nội dung tiếp theo, chúng ta sẽ cùng khám phá các hình thức phổ biến của lèm bèm trong đời sống.

Phân loại các hình thức của lèm bèm trong đời sống.

Lèm bèm được thể hiện qua những khía cạnh nào trong đời sống của con người? Thói quen lèm bèm không chỉ dừng lại ở lời nói vụn vặt mà còn thấm vào cách giao tiếp, cách nhìn nhận sự việc và thái độ sống hằng ngày. Tùy theo từng môi trường và bối cảnh, hành vi lèm bèm có thể biểu hiện với những sắc thái khác nhau, gây tác động tiêu cực đến hiệu quả giao tiếp và chất lượng các mối quan hệ. Cụ thể như sau:

• Lèm bèm trong tình cảm, mối quan hệ: Khi giao tiếp trong mối quan hệ tình cảm, thói quen lèm bèm thường thể hiện qua việc liên tục nhắc lại những lỗi lầm nhỏ của đối phương, soi xét tiểu tiết hoặc làm quá lên những chuyện không đáng. Điều này khiến mối quan hệ dễ căng thẳng, giảm sự tôn trọng lẫn nhau và làm mất đi bầu không khí yêu thương, tin cậy vốn có.
• Lèm bèm trong đời sống, giao tiếp: Trong đời sống thường ngày, lèm bèm xuất hiện qua cách giao tiếp vòng vo, kéo dài câu chuyện mà không đi vào trọng tâm. Người mang thói quen này thường làm tiêu tốn thời gian của người nghe, khiến đối phương cảm thấy mệt mỏi, thiếu kiên nhẫn và giảm sự hứng thú trong giao tiếp. Lâu dần, sự lèm bèm trở thành rào cản trong việc xây dựng các mối quan hệ xã hội hiệu quả.
• Lèm bèm trong kiến thức, trí tuệ: Trong môi trường học thuật hoặc trao đổi tri thức, lèm bèm thể hiện qua việc trình bày kiến thức một cách rườm rà, thiếu hệ thống, sa đà vào chi tiết vụn vặt. Điều này không chỉ gây khó hiểu cho người nghe mà còn làm giảm uy tín của người trình bày, khiến thông tin quan trọng bị lu mờ hoặc hiểu sai.
• Lèm bèm trong địa vị, quyền lực: Khi liên quan đến địa vị và quyền lực, lèm bèm thường xuất hiện dưới dạng những cuộc than phiền về sự thiếu công nhận, so bì với thành tích người khác hoặc cố tình nhắc đi nhắc lại những đóng góp nhỏ để đòi hỏi sự ghi nhận. Hành vi này dễ gây mất thiện cảm, làm suy yếu vị thế của chính người lèm bèm trong mắt cộng đồng.
• Lèm bèm trong tài năng, năng lực: Người có xu hướng lèm bèm về tài năng thường liên tục phô bày những thành tích vụn vặt hoặc than phiền vì không được đánh giá đúng mức. Thay vì tập trung cải thiện kỹ năng thực sự, họ dễ sa đà vào việc bào chữa, thanh minh hoặc đổ lỗi cho hoàn cảnh, từ đó kìm hãm sự phát triển chuyên môn bền vững.
• Lèm bèm về ngoại hình, vật chất: Thói quen lèm bèm về ngoại hình và vật chất thường thể hiện qua việc so đo, phàn nàn về những thiếu sót nhỏ của bản thân hoặc người khác. Ví dụ như phàn nàn về ngoại hình không hoàn hảo, than phiền về sự thiếu thốn vật chất một cách lặp đi lặp lại. Điều này làm suy giảm lòng tự trọng và gia tăng cảm giác thiếu hài lòng trong cuộc sống.
• Lèm bèm về dòng tộc, xuất thân: Trong một số trường hợp, lèm bèm thể hiện qua việc liên tục nhắc đến dòng tộc, gia thế như một cách chứng minh giá trị bản thân hoặc than phiền về hoàn cảnh xuất thân không thuận lợi. Điều này tạo cảm giác thiếu tự tin nội tại, đồng thời khiến người nghe cảm thấy khó chịu vì sự thiếu tập trung vào năng lực thực tế.

Có thể nói rằng, sự lèm bèm không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp mà còn âm thầm làm suy yếu các mối quan hệ, giảm giá trị hình ảnh cá nhân và ngăn cản sự trưởng thành nội tâm. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những tác động cụ thể của thói quen lèm bèm đối với cuộc sống.

Tầm quan trọng của việc điều chỉnh thói quen lèm bèm trong cuộc sống.

Sở hữu thói quen lèm bèm không kiểm soát có ảnh hưởng tiêu cực như thế nào trong việc định hình cuộc sống của chúng ta? Dù ban đầu chỉ là thói quen nhỏ trong giao tiếp, nhưng nếu không được nhận diện và điều chỉnh, lèm bèm có thể âm thầm tạo nên những rào cản lớn trong sự phát triển cá nhân, các mối quan hệ xã hội và cả sự nghiệp. Khi giao tiếp thiếu trọng tâm trở thành thói quen, chúng ta không chỉ làm giảm giá trị lời nói mà còn vô tình đánh mất sự tin cậy và cơ hội phát triển bản thân. Dưới đây là những ảnh hưởng tiêu cực mà thói quen lèm bèm mang lại cho chúng ta:

• Lèm bèm đối với cuộc sống, hạnh phúc: Một người thường xuyên lèm bèm dễ rơi vào trạng thái tâm lý tiêu cực như bất mãn, bực bội và khó chịu với mọi thứ xung quanh. Việc lặp lại những điều vụn vặt khiến họ mất dần khả năng trân trọng cuộc sống, khiến tâm hồn luôn bị xáo trộn bởi những điều nhỏ nhặt, ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác hài lòng và hạnh phúc cá nhân.
• Lèm bèm đối với phát triển cá nhân: Thói quen lèm bèm kéo theo sự thiếu tập trung vào mục tiêu thực sự, khiến cá nhân khó duy trì được sự kiên trì và hiệu quả trong quá trình rèn luyện bản thân. Khi tâm trí bị chi phối bởi những điều vụn vặt, khả năng tư duy sâu sắc, sáng tạo và tự hoàn thiện cũng bị hạn chế, làm chậm tiến trình phát triển cá nhân bền vững.
• Lèm bèm đối với mối quan hệ xã hội: Trong các mối quan hệ, một người hay lèm bèm dễ khiến người khác cảm thấy mệt mỏi, khó chịu và mất đi sự tôn trọng. Lâu dần, họ có thể bị xa lánh, hạn chế cơ hội kết nối sâu sắc với người khác. Các mối quan hệ xã hội, thay vì trở thành nguồn động viên và hỗ trợ, lại trở nên lạnh nhạt và thiếu gắn kết.
• Lèm bèm đối với công việc, sự nghiệp: Trong môi trường chuyên nghiệp, giao tiếp rõ ràng, súc tích là yếu tố quan trọng để xây dựng uy tín và hiệu quả công việc. Người có thói quen lèm bèm thường bị đánh giá là thiếu chuyên nghiệp, thiếu khả năng nắm bắt vấn đề trọng tâm, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội thăng tiến và phát triển sự nghiệp lâu dài.
• Lèm bèm đối với cộng đồng, xã hội: Khi nhiều cá nhân trong cộng đồng mang thói quen lèm bèm, điều đó sẽ làm giảm chất lượng đối thoại chung, kéo dài quá trình ra quyết định và làm trì trệ sự phát triển tập thể. Một xã hội có tinh thần giao tiếp trọng tâm, thẳng thắn sẽ tiến bộ nhanh hơn so với một xã hội đầy những lời nói lan man, thiếu thực chất.
• Ảnh hưởng khác: Ngoài những tác động đã nêu, lèm bèm còn ảnh hưởng tiêu cực đến năng lượng tinh thần chung của mỗi người. Khi năng lượng tâm trí bị phân tán vào những chuyện nhỏ nhặt, con người dễ mất đi sự điềm tĩnh, mất khả năng tập trung vào những mục tiêu quan trọng hơn, từ đó giảm sút cả hiệu suất sống lẫn cảm giác viên mãn nội tâm.

Từ những thông tin trên cho thấy, việc nhận diện và điều chỉnh thói quen lèm bèm không chỉ giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp mà còn mở ra cơ hội nâng cao chất lượng cuộc sống, phát triển bản thân và xây dựng những mối quan hệ tích cực, bền vững. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách nhận diện những biểu hiện cụ thể của người mang thói quen lèm bèm.

Biểu hiện của người có thói quen lèm bèm.

Làm sao để nhận biết một người mang thói quen lèm bèm trong giao tiếp và đời sống thường ngày? Thói quen lèm bèm thường không bộc lộ ngay lập tức mà thể hiện qua nhiều chi tiết trong suy nghĩ, lời nói, hành động và cách ứng xử với người khác. Khi một người mang thói quen lèm bèm, điều đó sẽ phản ánh qua những biểu hiện cụ thể sau đây:

• Biểu hiện trong suy nghĩ và thái độ: Người có thói quen lèm bèm thường suy nghĩ lan man, dễ bị cuốn vào những chi tiết vụn vặt, không phân biệt rõ điều gì quan trọng và điều gì cần buông bỏ. Thái độ của họ trước sự việc thường thiếu khoáng đạt, hay để tâm vào những chuyện nhỏ nhặt không thực sự ảnh hưởng đến tổng thể bức tranh cuộc sống.
• Biểu hiện trong lời nói và hành động: Trong giao tiếp, người lèm bèm thường trình bày dài dòng, lặp đi lặp lại nhiều ý tưởng tương tự, hoặc sa đà vào các chi tiết ngoài lề, khiến người nghe khó nắm bắt trọng tâm. Hành động của họ cũng thường phản ánh sự thiếu dứt khoát, hay do dự vì bị phân tán bởi những băn khoăn nhỏ nhặt.
• Biểu hiện trong cảm xúc và tinh thần: Người lèm bèm dễ cảm thấy bức bối, thất vọng khi những điều nhỏ nhặt không theo ý muốn. Cảm xúc tiêu cực như khó chịu, bất mãn hoặc buồn bã thường xuất hiện chỉ vì những chuyện rất vụn vặt, làm cho tinh thần dễ bị xáo trộn, thiếu sự ổn định và an nhiên cần thiết trong cuộc sống.
• Biểu hiện trong công việc, sự nghiệp: Trong môi trường làm việc, người mang thói quen lèm bèm thường gặp khó khăn trong việc truyền đạt ý tưởng rõ ràng, trình bày báo cáo thiếu trọng tâm hoặc kéo dài các cuộc họp không cần thiết. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả công việc mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt đồng nghiệp và cấp trên.
• Biểu hiện trong khó khăn nghịch cảnh: Khi đối mặt với thử thách, người có thói quen lèm bèm thường sa đà vào việc than phiền về những yếu tố vụn vặt thay vì tập trung tìm giải pháp. Họ dễ dành nhiều thời gian đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc những chi tiết nhỏ nhặt, khiến khả năng phục hồi tinh thần và vươn lên sau nghịch cảnh trở nên kém hiệu quả.
• Biểu hiện trong đời sống và phát triển: Trong hành trình phát triển bản thân, thói quen lèm bèm khiến người ta dễ bị mắc kẹt trong những bất mãn nhỏ nhặt, thay vì tập trung vào mục tiêu dài hạn. Việc liên tục chú ý đến những thiếu sót vụn vặt cản trở quá trình phát triển bản thân, làm cho sự trưởng thành nội tâm trở nên chậm chạp và thiếu bền vững.

Nhìn chung, người có thói quen lèm bèm thường đánh mất khả năng tập trung vào điều cốt lõi, dễ gây khó chịu trong giao tiếp và làm giảm hiệu quả trong cả cuộc sống cá nhân lẫn công việc. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những phương pháp cụ thể để rèn luyện, chuyển hóa thói quen lèm bèm, hướng tới lối giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng và tích cực hơn.

Cách rèn luyện để giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng và tích cực, vượt qua thói quen lèm bèm.

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và điều chỉnh thói quen lèm bèm, từ đó nâng cao kỹ năng giao tiếp và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình? Thói quen lèm bèm không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến người khác mà còn cản trở chính quá trình phát triển nội tại của bản thân. Để phát triển bản thân trở nên tỉnh táo, súc tích và duy trì những mối quan hệ lành mạnh, chúng ta cần có sự chủ động thay đổi trong nhận thức, tư duy và kỹ năng giao tiếp hằng ngày. Sau đây là một số giải pháp cụ thể:

• Thấu hiểu chính bản thân mình: Để vượt qua thói quen lèm bèm, trước tiên cần nhìn nhận thẳng thắn xem mình thường rơi vào trạng thái này trong những tình huống nào. Việc tự hỏi “Liệu mình có đang nói quá dài dòng không?”, “Điều mình đang chia sẻ có thực sự cần thiết không?” giúp ta nhận diện điểm yếu trong giao tiếp và khơi dậy ý thức cải thiện.
• Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Chuyển đổi cách nghĩ từ “nói nhiều để giải thích” sang “nói ít nhưng trúng đích” sẽ giúp chúng ta giao tiếp hiệu quả hơn. Một tư duy hướng trọng tâm, luôn đặt câu hỏi “Điều cốt lõi mình muốn truyền đạt là gì?” sẽ giúp cắt gọt thông điệp rõ ràng hơn, hạn chế sự sa đà vào tiểu tiết.
• Học cách chấp nhận thực tại: Thực hành chấp nhận rằng không phải mọi chuyện đều cần phải giải thích hoặc tranh luận đến cùng giúp giảm nhu cầu phải “lèm bèm” để chứng tỏ mình đúng. Học cách buông bỏ những điều nhỏ nhặt sẽ làm tâm trí trở nên nhẹ nhàng hơn, tập trung hơn vào những vấn đề thực sự quan trọng.
• Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Khi chuẩn bị cho một buổi nói chuyện, cuộc họp hoặc trình bày ý tưởng, việc viết ra những điểm chính giúp chúng ta hệ thống hóa thông tin và luyện thói quen diễn đạt ngắn gọn, súc tích. Đây là cách luyện tập rất hiệu quả để giảm sự vòng vo trong giao tiếp thực tế.
• Thiền định, chánh niệm và yoga: Các phương pháp này không chỉ giúp làm dịu tâm trí mà còn tăng khả năng quan sát dòng suy nghĩ của mình. Thực hành thiền và chánh niệm mỗi ngày sẽ giúp nhận diện kịp thời khi bản thân bắt đầu lan man trong lời nói, từ đó điều chỉnh trở lại trạng thái giao tiếp ngắn gọn, tập trung.
• Chia sẻ khó khăn với người thân: Việc thẳng thắn chia sẻ về mong muốn cải thiện giao tiếp với những người thân thiết sẽ giúp chúng ta nhận được phản hồi chân thành. Những góp ý từ người khác sẽ là tấm gương soi chiếu thói quen lèm bèm còn tồn tại, giúp chúng ta điều chỉnh nhanh chóng và thực tế hơn.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một lối sống cân bằng, khoa học sẽ giúp tâm trí minh mẫn, tỉnh táo, từ đó hạn chế xu hướng nói nhiều mà thiếu kiểm soát. Việc rèn luyện thể thao đều đặn, ăn uống điều độ và nghỉ ngơi hợp lý đều góp phần duy trì sự tỉnh táo cần thiết trong giao tiếp.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu thói quen lèm bèm đã trở thành một vấn đề sâu sắc ảnh hưởng đến công việc hoặc mối quan hệ, việc tìm đến các khóa học kỹ năng giao tiếp, tham vấn tâm lý hoặc huấn luyện cá nhân sẽ là giải pháp cần thiết để có kế hoạch rèn luyện bài bản.
• Các giải pháp hiệu quả khác: Ngoài ra, việc thường xuyên nghe các bài diễn thuyết hay, đọc sách về nghệ thuật nói ngắn gọn, thực hành nói chuyện trước gương hoặc tham gia các câu lạc bộ thuyết trình cũng là những cách hiệu quả để xây dựng phong cách giao tiếp rõ ràng, mạnh mẽ và thuyết phục hơn mỗi ngày.

Tóm lại, thói quen lèm bèm có thể được kiểm soát và chuyển hóa thông qua sự tự nhận thức, thay đổi tư duy, thực hành giao tiếp trọng tâm và kiên trì rèn luyện mỗi ngày. Việc xây dựng thói quen giao tiếp ngắn gọn, súc tích không chỉ giúp chúng ta tạo ấn tượng tích cực mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống toàn diện.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu lèm bèm là gì, kể từ khái niệm, phân loại các hình thức của lèm bèm phổ biến, cũng như vai trò của nó trong cuộc sống, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra rằng thói quen lèm bèm không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp mà còn cản trở sự phát triển cá nhân và các mối quan hệ xã hội. Việc chủ động nhận diện, điều chỉnh và rèn luyện kỹ năng giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng sẽ mở ra những cơ hội mới cho chúng ta: sự tự tin, sự chuyên nghiệp và những kết nối tích cực trong cuộc sống hàng ngày.