Lằng nhằng là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để suy nghĩ vấn đề rõ ràng thay vì lằng nhằng

Bạn đã từng ở trong một cuộc trò chuyện mà sau 15 phút vẫn chưa hiểu người kia đang muốn nói gì? Hoặc chính bạn từng diễn đạt một điều rất đơn giản mà lại vòng vo mãi không xong? Đó chính là “lằng nhằng” – một kiểu hành xử tưởng nhẹ nhàng nhưng lại đang làm nghẽn dòng chảy giao tiếp và tư duy. Trong xã hội hiện đại, nơi thời gian và sự rõ ràng ngày càng trở thành giá trị quan trọng, lằng nhằng không chỉ gây khó chịu mà còn là biểu hiện của một nội tâm chưa được định hình. Qua bài viết sau, cùng Sunflower Academy chúng ta sẽ khám phá khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để suy nghĩ rõ ràng thay vì lằng nhằng – để mỗi lời nói, mỗi hành động đều mang theo sự mạch lạc và trưởng thành.

Lằng nhằng là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn luyện để suy nghĩ vấn đề rõ ràng thay vì lằng nhằng.

Khái niệm về lằng nhằng.

Tìm hiểu khái niệm về lằng nhằng nghĩa là gì? Lằng nhằng (Entangled Communication hay Diffused Thinking, Indecisive Attitude, Looped Dialogue) là một trạng thái trong giao tiếp và tư duy nơi người ta không đi thẳng vào nội dung cốt lõi, mà vòng vo, nhấn mạnh quá mức chi tiết phụ, lặp lại thông tin hoặc kéo dài mạch nói – khiến thông điệp trở nên rối rắm và thiếu hiệu quả. Người lằng nhằng thường không ý thức rõ về sự lặp của mình, hoặc sợ làm người khác phật ý nên né tránh cách nói trực diện.

Ở cấp độ sâu hơn, “lằng nhằng” không chỉ là vấn đề kỹ thuật diễn đạt mà là biểu hiện của một trạng thái tâm lý chưa dứt khoát: họ có thể mang trong mình cảm xúc chưa được giải quyết, tư duy chưa được định hình, hoặc niềm tin mâu thuẫn. Vì vậy, họ nói ra theo vòng xoáy – chứ không theo tuyến tính rõ ràng. Điều này làm người nghe cảm thấy bối rối, còn chính họ thì mệt mỏi vì “nói mãi mà chưa vào ý chính”.

Hiện tượng lằng nhằng cần được phân biệt rõ với các trạng thái như dài dòng do chi tiết hóa, mất kiểm soát tư duy, né tránh cảm xúc thật, và thiếu khả năng phân loại thông tin. Mỗi dạng này là một gốc rễ riêng, dẫn đến biểu hiện “rối rắm hóa giao tiếp”.

• Dài dòng do chi tiết hóa (Over-explaining): Người này thường nghĩ rằng nói càng kỹ sẽ càng rõ – nhưng họ không nhận ra rằng sự chi tiết không được hệ thống sẽ khiến người nghe bị quá tải. Họ nói dài, nhưng thiếu điểm dừng, khiến nội dung bị lan man, lệch khỏi mục tiêu chính.
• Mất kiểm soát tư duy (Cognitive Disorganization): Người này có quá nhiều ý tưởng xuất hiện cùng lúc nhưng không thể sắp xếp thứ tự. Họ đang nói một vấn đề A thì đột ngột chuyển sang B, rồi quay lại A, rồi nhắc đến C. Dạng này thường xuất hiện ở người chưa có thói quen tư duy mạch lạc.
• Né tránh cảm xúc thật (Emotional Avoidance): Người nói không dám đi thẳng vào sự thật cảm xúc, vì sợ bị tổn thương, sợ đối diện hoặc sợ làm người khác khó chịu. Họ dùng cách diễn đạt lòng vòng, pha trò, né tránh chủ ngữ – để không phải chịu trách nhiệm trực tiếp về điều mình đang nói.
• Thiếu khả năng phân loại thông tin (Information Blur): Người này không phân biệt được đâu là thông tin chính, đâu là phụ. Mọi thứ đều quan trọng như nhau, khiến họ nói tất cả – dẫn đến mất đi tính định hướng trong truyền đạt. Ngay cả khi có ý hay, họ vẫn khiến người nghe bị “lạc giữa rừng chữ”.

Ta có thể hình dung một cuộc trò chuyện kéo dài 20 phút mà người nói vẫn chưa chạm vào trọng tâm. Người nghe lúc đầu kiên nhẫn, sau đó mệt, rồi dần mất hứng. Hoặc trong một cuộc họp, người trình bày không dừng đúng điểm, không rõ luận cứ, dẫn đến nhóm không nắm được phương hướng. Đó là hệ quả của một hệ giao tiếp lằng nhằng – nơi không có mạch, không có điểm neo, và không có sự rõ ràng định hướng.

Về mặt sâu xa, lằng nhằng không chỉ ảnh hưởng đến người nghe mà còn khiến người nói mất dần lòng tin vào khả năng diễn đạt, ra quyết định và giữ sự mạch lạc. Khi điều này kéo dài, người ta không chỉ nói lằng nhằng mà sống cũng trở nên rối rắm, mệt mỏi và thiếu phương hướng rõ ràng.

Như vậy, “lằng nhằng” không chỉ là lỗi diễn đạt mà là biểu hiện của một hệ tư duy và cảm xúc chưa được rèn luyện. Chuyển hóa được điều này là bước đầu để mỗi cá nhân trưởng thành hơn trong cách nghĩ, cách nói và cách sống có trọng tâm.

Phân loại các dạng thức của lằng nhằng.

Lối hành xử lằng nhằng thường biểu hiện qua những dạng thức cụ thể nào? Lằng nhằng không chỉ là một kiểu nói năng – nó là biểu hiện của một kiểu tư duy. Khi đã trở thành thói quen, “lằng nhằng” len lỏi vào mọi khía cạnh đời sống: từ suy nghĩ, cảm xúc, giao tiếp đến hành động. Việc phân loại giúp cá nhân và cộng đồng nhìn rõ bản chất rối rắm ẩn sau vỏ bọc tưởng như vô hại.

• Lằng nhằng trong tư duy cá nhân: Người có lối tư duy này thường suy nghĩ nhiều chiều nhưng không có trục chính. Họ dễ phân vân, đắn đo giữa các lựa chọn, và thường không biết mình muốn gì. Họ đặt ra quá nhiều giả định, tự tạo mâu thuẫn nội tại và sa lầy trong chính hệ tư duy không cấu trúc của mình.
• Lằng nhằng trong cảm xúc: Người lằng nhằng cảm xúc không biết mình đang giận, buồn, thất vọng hay lo lắng. Họ diễn đạt cảm xúc bằng những cụm từ mơ hồ như “khó chịu kiểu gì đó”, “lưng lửng lạ lắm”. Khi cảm xúc không rõ ràng, họ không thể truyền đạt hoặc xử lý – điều này kéo dài trạng thái tâm lý rối loạn nhẹ, dễ dẫn đến kiệt sức cảm xúc.
• Lằng nhằng trong giao tiếp: Họ thường nói vòng vo, nhắc đi nhắc lại, lan man từ chuyện này sang chuyện khác, nhưng không chạm đúng trọng tâm. Người nghe bị mất phương hướng, thậm chí cảm thấy bị tiêu hao năng lượng. Dù có ý tốt, nhưng cách truyền đạt thiếu mạch lạc khiến thông điệp bị chìm nghỉm trong sự mệt mỏi ngôn từ.
• Lằng nhằng trong hành vi ra quyết định: Khi phải chọn lựa, người này dễ trì hoãn, thay đổi ý kiến, hoặc làm rồi lại dừng, nói rồi lại rút lại. Quyết định không được đưa ra dứt khoát – không phải vì thiếu khả năng, mà vì bị mắc kẹt trong vòng xoáy suy xét không có điểm dừng. Điều này khiến họ mất cơ hội, giảm uy tín và tự hoài nghi chính mình.
• Lằng nhằng trong mối quan hệ: Họ không nói rõ cảm xúc, cũng không thể hiện lập trường. Họ vừa muốn giữ, vừa muốn buông; vừa giận, vừa thương. Sự nhập nhằng này khiến người khác không biết nên phản ứng như thế nào, từ đó sinh ra mâu thuẫn không đáng có, làm xói mòn kết nối.
• Lằng nhằng trong phản hồi và đối thoại: Trong khi người khác chờ một câu trả lời rõ ràng, họ lại vòng vo, hoặc trả lời mơ hồ kiểu “cũng tùy”, “có thể đúng nhưng cũng có thể sai”. Họ nghĩ rằng như vậy là khách quan, nhưng thực chất là né tránh và thiếu chính kiến. Việc này làm mất đi tính rõ ràng trong đối thoại và tạo cảm giác không đáng tin.
• Lằng nhằng trong hệ thống giá trị cá nhân: Họ dễ thay đổi niềm tin, nguyên tắc tùy theo hoàn cảnh. Hôm nay họ ủng hộ điều này, hôm sau lại phản đối điều đó – chỉ vì bị tác động bởi người khác. Khi không có trục giá trị rõ ràng, họ dễ sống theo “gió chiều nào theo chiều ấy”, và đánh mất chính mình lúc nào không hay.
• Lằng nhằng trong học tập và phát triển: Họ học nhiều thứ cùng lúc nhưng không đi đến cùng cái nào. Họ hay khởi sự dự án, kế hoạch cá nhân nhưng nhanh chóng bỏ dở. Mỗi lần bắt đầu là một lần hứa hẹn, mỗi lần bỏ dở là một lần thất vọng – tạo ra chuỗi tự nghi ngờ ngày một kéo dài.
• Lằng nhằng trong thể hiện bản thân: Khi cần chia sẻ hoặc trình bày trước đám đông, họ nói nhiều nhưng thiếu hệ thống. Họ hay dùng nhiều từ “kiểu như là”, “Mình không rõ lắm nhưng…”, “nói thế nào nhỉ…” – những dấu hiệu của sự thiếu chuẩn bị cả về nội dung và tinh thần. Điều này khiến họ bị đánh giá thấp dù có thể có nội dung sâu sắc bên trong.
• Các dạng khác: Bao gồm lằng nhằng trong trách nhiệm (không rõ việc ai làm), trong mục tiêu sống (thay đổi liên tục mà không biết vì sao), trong lựa chọn cá nhân (mâu thuẫn giữa mong muốn và hành động). Mỗi biểu hiện đều là kết quả của việc thiếu sự sắp xếp tư duy và cảm xúc.

Có thể nói rằng, phân loại các dạng lằng nhằng giúp ta hiểu rằng: đây không phải là lỗi mà là triệu chứng. Và mọi triệu chứng đều có thể chuyển hóa nếu ta bắt đầu bằng việc nhận diện rõ nó đang hiện diện ở đâu, với hình thức nào.

Tác động, ảnh hưởng của thói quen lằng nhằng.

Lối sống và hành xử lằng nhằng ảnh hưởng như thế nào đến cá nhân và xã hội? Dù ban đầu chỉ là một kiểu nói chuyện, sự lằng nhằng nếu kéo dài sẽ ăn sâu vào tư duy, trở thành thói quen giao tiếp, lối ứng xử, và dần dần ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống vận hành của con người. Không chỉ làm giảm hiệu quả công việc, nó còn bào mòn sự kết nối và khiến cuộc sống trở nên trì trệ, uể oải.

• Ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp: Người thường xuyên lằng nhằng khiến người đối diện cảm thấy mệt mỏi, thiếu kiên nhẫn và dễ mất tập trung. Những thông điệp quan trọng bị chìm trong mớ từ ngữ dư thừa. Họ có thể nói nhiều nhưng không đọng lại gì – khiến giao tiếp mất giá trị, mất trọng tâm và mất kết nối.
• Ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định: Khi một người không thể lựa chọn dứt khoát, họ dễ mất cơ hội, gây trì trệ hoặc gây bối rối cho cả hệ thống. Lằng nhằng trong quyết định khiến người khác mất niềm tin, dẫn đến việc bị loại khỏi những vai trò quan trọng dù năng lực có thể tốt.
• Ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân: Trong các mối quan hệ, người lằng nhằng khiến đối phương cảm thấy bất an, thiếu rõ ràng và dễ tổn thương. Họ không biết liệu đối phương có đang thật lòng, có đang muốn tiếp tục hay không. Điều này tạo ra trạng thái chờ đợi kéo dài, làm mối quan hệ kiệt sức vì không biết đi đâu về đâu.
• Ảnh hưởng đến sự phát triển cá nhân: Lằng nhằng khiến quá trình trưởng thành bị kéo dài, thiếu định hướng. Người này dễ bắt đầu nhưng không hoàn thành, dễ thay đổi mục tiêu mà không rõ lý do. Họ khó thiết lập thói quen ổn định, vì tâm trí luôn ở trạng thái “đang cân nhắc” không dứt.
• Ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh cá nhân: Người hay nói hoặc hành động lằng nhằng dễ bị đánh giá là thiếu chuyên nghiệp, thiếu bản lĩnh và không đáng tin cậy. Trong công việc, họ ít khi được chọn cho vị trí then chốt. Trong nhóm bạn, họ không phải là người để người khác tìm đến khi cần ý kiến rõ ràng.
• Ảnh hưởng đến tinh thần và sức khỏe: Trạng thái tư duy lằng nhằng kéo dài khiến tâm trí luôn căng thẳng nhẹ, khó thư giãn và dễ mất ngủ. Người ta không thể “buông” vì lúc nào cũng cảm thấy có điều gì đó chưa xong. Hệ thần kinh vì vậy luôn ở trong trạng thái cảnh giác nhẹ, lâu dài dẫn đến suy nhược tinh thần.
• Ảnh hưởng đến cộng đồng và tổ chức: Trong tập thể, người lằng nhằng gây ảnh hưởng dây chuyền: trì trệ kế hoạch, kéo dài thời gian xử lý, làm nhóm mất kiên nhẫn và giảm hiệu quả chung. Nếu không được điều chỉnh, sự lằng nhằng của một vài cá nhân có thể làm rối loạn cả hệ thống.
• Tác động sâu hơn: Một xã hội có quá nhiều người lằng nhằng sẽ trở nên chậm tiến – nơi mọi thứ bị nói mãi mà không làm, bàn nhiều mà không hành động. Mỗi vấn đề bị kéo dài chỉ vì không ai đủ dứt khoát để quyết định, không ai đủ rõ ràng để phân biệt đâu là thật – đâu là nhiễu.

Từ những thông tin trên có thể thấy, lằng nhằng không chỉ là hành vi gây phiền mà là dấu hiệu của hệ tư duy thiếu tổ chức, cần được rèn luyện lại từ bên trong. Người dứt khoát không phải vì lạnh lùng mà vì họ biết điều gì đáng nói, điều gì nên dừng, và điều gì cần được dẫn dắt bằng sự rõ ràng chứ không phải sự rối rắm.

Biểu hiện thực tế của người có thói quen lằng nhằng.

Chúng ta có thể nhận ra lối hành xử lằng nhằng qua những suy nghĩ, hành vi và phản ứng thường gặp nào? Không khó để thấy người có thói quen lằng nhằng – nhưng để gọi đúng tên và nhận diện từ gốc rễ thì cần sự quan sát tinh tế. Từ cách họ nói, nghĩ, cảm nhận cho tới hành động, tất cả đều chứa đựng một sự dây dưa, thiếu dứt khoát, khiến người khác, và chính họ – khó lòng hiểu được điều gì là cốt lõi.

• Biểu hiện trong suy nghĩ và thái độ: Người có tư duy lằng nhằng thường đặt quá nhiều nghi vấn phụ, tự phản biện quá đà và bị cuốn vào những chi tiết ngoài lề. Họ có xu hướng trì hoãn suy nghĩ đến cùng, luôn để lại một khoảng “Mình sẽ nghĩ thêm”, “còn chưa chắc” – dẫn đến một hệ thống tư duy không định tâm, không kết luận.
• Biểu hiện trong lời nói và hành vi: Họ thường mở đầu bằng “ý mình là… nhưng mà…”, hoặc dùng các cụm từ như “thật ra thì… nhưng nếu… mà cũng không hẳn…”. Cách nói ngập ngừng, đổi hướng liên tục khiến câu chuyện rối, mạch suy nghĩ đứt đoạn, người nghe bị lạc giữa hàng loạt nhánh phụ mà không rõ đâu là chính.
• Biểu hiện trong cảm xúc và tinh thần: Họ dễ rơi vào trạng thái cảm xúc không rõ ràng – nửa muốn, nửa không; nửa vui, nửa lo. Chính sự không rõ này khiến họ khó biểu đạt cảm xúc một cách trọn vẹn, dễ cảm thấy “khó chịu nhưng không biết vì sao”, hoặc rơi vào cảm giác lửng lơ trong nhiều tình huống.
• Biểu hiện trong công việc, sự nghiệp: Trong môi trường chuyên nghiệp, người lằng nhằng thường không được chọn làm người phát ngôn hay ra quyết định. Họ thiếu tính dứt khoát trong xử lý tình huống, thường nêu quá nhiều phương án mà không đề xuất giải pháp cụ thể. Dù có năng lực chuyên môn, họ vẫn bị đánh giá là thiếu định hướng.
• Biểu hiện trong khó khăn, nghịch cảnh: Khi đối diện thử thách, họ không thể chọn rõ cách phản ứng. Họ vừa muốn đối đầu, vừa muốn né tránh; vừa thấy mình đúng, vừa thấy mình sai. Sự thiếu rõ ràng khiến họ tiêu tốn nhiều năng lượng vào việc phân tích vòng vo mà không hành động thực chất nào.
• Biểu hiện trong đời sống và phát triển: Họ đặt ra nhiều mục tiêu nhưng không kiên định theo đuổi một cái nào đến cùng. Họ thường xuyên điều chỉnh kế hoạch, đổi hướng học tập, chọn khóa này bỏ khóa kia – với lý do “đang tìm hiểu thêm”. Tình trạng này khiến họ tiêu tốn thời gian mà không thấy rõ tiến trình phát triển.
• Các biểu hiện khác: Trên mạng xã hội, họ thường viết những status dài nhưng thiếu điểm nhấn, kết luận lưng chừng hoặc mang thông điệp mập mờ. Trong các mối quan hệ cá nhân, họ dễ gây bối rối cho đối phương vì không thể hiện rõ cảm xúc thật, dẫn đến hiểu lầm kéo dài.

Nhìn chung, biểu hiện lằng nhằng không đến từ ác ý, mà từ sự thiếu rèn luyện cấu trúc nội tâm và phản xạ tư duy. Khi điều này kéo dài, người ta không chỉ hành xử lằng nhằng mà còn trở thành người không thể tạo niềm tin, dù hoàn toàn có năng lực và thiện chí.

Cách rèn luyện, chuyển hóa thói lằng nhằng.

Liệu có những hướng thực hành nào hiệu quả để chuyển hóa thói lằng nhằng từ bên trong? Sự rõ ràng không chỉ đến từ việc học kỹ thuật trình bày mà từ nền tảng bên trong: tư duy có cấu trúc, cảm xúc được gọi tên và hành động được dẫn dắt bởi giá trị. Việc rèn luyện vì vậy không phải “nói ít hơn”, mà là “nói đúng hơn – rõ hơn – trọn vẹn hơn”.

• Thấu hiểu chính bản thân mình: Ghi chép lại những lần bạn bị phản hồi là nói dài, không rõ ý, hoặc hành xử thiếu dứt khoát. Phân tích điều gì khiến bạn không nói rõ ngay từ đầu? Bạn sợ điều gì? Bạn có thực sự chưa rõ ý mình, hay chỉ đang né tránh? Việc soi chiếu này giúp làm rõ gốc rễ hành vi dây dưa.
• Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Từ “nói nhiều cho chắc” sang “nói đúng là đủ”. Từ “suy nhiều để kỹ” sang “suy đúng để mạch lạc”. Thay vì cho rằng nói lòng vòng là thận trọng, hãy hiểu rằng sự thận trọng thật đến từ việc chọn lọc đúng, nói đủ chứ không dàn trải.
• Học cách chấp nhận khác biệt: Không phải ai cũng đòi hỏi bạn phải nói ngắn gọn – nhưng ai cũng cần bạn rõ ràng. Chấp nhận rằng mình có thể không làm vừa lòng tất cả, nhưng cần trung thực với điều mình muốn truyền tải, và thể hiện nó bằng sự có mặt thật, không ẩn ý, không chần chừ.
• Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Luyện viết đoạn văn ngắn mỗi ngày với yêu cầu: chỉ dùng 5 câu, chỉ nói 1 ý. Sau đó đọc lại và tự hỏi: “Mình có bị lặp ý không?”, “Mình có thể rút gọn chỗ nào không?”. Bài tập nhỏ này sẽ giúp xây thói quen trình bày có cấu trúc – một cách nhẹ nhàng và bền bỉ.
• Thiền định, chánh niệm và yoga: Các phương pháp này giúp giảm sự tán loạn của tâm trí – vốn là gốc của lối hành xử lằng nhằng. Khi tâm vững, lời sẽ gọn. Khi thân yên, hành động sẽ dứt khoát. Thực hành này không làm bạn khô khan mà giúp bạn thẩm định điều gì thực sự cần nói, cần làm.
• Chia sẻ khó khăn với người thân: Nói thật: “Mình đang cố học cách nói và sống rõ ràng hơn. Nếu thấy mình lặp lại, vòng vo, bạn có thể nhắc nhẹ được không?”. Khi có sự đồng hành, bạn sẽ bớt tự phòng vệ, bớt ngại ngùng, và dễ điều chỉnh thói quen theo thời gian.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Cơ thể căng thẳng khiến tâm trí dễ đi lòng vòng. Ngủ đủ, vận động nhẹ, giảm kích thích từ thiết bị số sẽ giúp đầu óc thoáng hơn, từ đó tư duy và lời nói cũng mạch lạc, rút gọn và tinh tế hơn.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu sự lằng nhằng đến từ mô thức tâm lý sâu (ví dụ: từng bị bác bỏ khi nói thẳng, từng bị trừng phạt vì quyết đoán), bạn nên cân nhắc trị liệu tâm lý. Người chuyên môn sẽ giúp bạn tháo gỡ niềm tin giới hạn, tái thiết kỹ năng phản hồi và định hướng lại mô hình tư duy.
• Các giải pháp hiệu quả khác: Tập kỹ năng “thông điệp 3 lớp”: 1) Ý chính, 2) Dữ kiện hỗ trợ, 3) Kết luận. Ghi âm và nghe lại phần trình bày của mình. Học cách nói kết luận trước, giải thích sau. Đọc sách về cấu trúc tư duy rõ ràng như “Thinking in Systems” hoặc “The Pyramid Principle”.

Tóm lại, lằng nhằng là thói quen có thể rèn lại. Mỗi lần bạn nói đúng, dứt khoát, rõ ràng – là một lần bạn trao cho người khác sự tin cậy. Và cho chính mình – một lời khẳng định rằng: bạn đã trưởng thành trong cách nghĩ, cách nói và cách hiện diện.

Kết luận.

Thông qua bài viết vừa rồi với các phân tích từ góc độ hành vi, tư duy và sự phát triển cá nhân, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra rằng: lằng nhằng không chỉ là cách diễn đạt rối rắm, mà là hệ quả của một hệ tư duy chưa được dẫn dắt rõ ràng. Và rằng, mỗi lần bạn chọn nói ít đi – nhưng đúng hơn, rõ hơn – là mỗi lần bạn tạo nên sự gọn gàng trong tư duy, sự tin cậy trong kết nối và sự dứt khoát trong cuộc sống của chính mình.