Làm thế nào để tránh tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt, từ đó duy trì lối suy nghĩ sâu sắc?

Chuyển hóa sự hời hợt là một hành trình. Nhưng giữ được sự sâu sắc trong một thế giới nhiều cám dỗ bề mặt lại là thử thách lớn hơn. Sau khi đã bước ra khỏi lối sống cũ, điều quan trọng là: làm sao để không quay lại? Qua bài viết này, cùng Sunflower Academy chúng ta sẽ khám phá những cách giúp kiểm soát sự hời hợt, duy trì sự tỉnh thức, và đặc biệt là tránh tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt vốn dễ quay trở lại khi ta lơ là.

Làm thế nào để tránh tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt, từ đó duy trì lối suy nghĩ sâu sắc?

Đặt lại hệ giá trị cốt lõi định kỳ.

Bạn có đang sống đúng với điều mình tin, hay đã vô thức chạy theo thứ người khác đang tôn vinh? Chúng ta đều từng tin rằng “đã xác định được giá trị sống rồi thì không cần xem lại nữa”. Nhưng sự thật là giá trị cũng có thể bị xói mòn nếu không được làm mới trong nhận thức. Mỗi ngày, bạn được bao quanh bởi vô số định nghĩa thành công, hạnh phúc, đúng – sai đến từ người khác. Nếu không thường xuyên rà soát lại, bạn sẽ rất dễ sống theo những tiêu chuẩn không còn phù hợp với chính mình. Đó là một trong những cách giúp kiểm soát sự hời hợt quan trọng nhất nhưng thường bị bỏ qua.

Hãy thử dành một buổi mỗi quý để viết lại: “5 giá trị cốt lõi mình đang sống là gì?”, “Mình đã thật sự hành động theo giá trị nào tuần này?”, “Giá trị nào đang bị mờ đi?” . Khi làm điều này, bạn đang tái lập trục định hướng nội tâm – giúp các hành vi về sau có chiều sâu và tính nhất quán cao hơn. Nếu không làm điều đó, bạn sẽ dễ tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt trong lựa chọn, phản ứng, thậm chí là cả trong các mối quan hệ.

Thiết lập lịch phản tư cá nhân mỗi tuần.

Bạn dành bao nhiêu thời gian để xem lại chính mình – hay luôn mải sống mà chưa từng dừng lại để quan sát? Phản tư không tự nhiên xảy ra – nó cần được đặt lịch, giống như bất kỳ cuộc họp hay lịch tập luyện nào. Chúng ta dễ lao về phía trước với tốc độ cao – nhưng nếu không dừng lại định kỳ để nhìn lại hành trình, ta sẽ không nhận ra mình đã trôi đi bao xa khỏi điểm xuất phát. Phản tư chính là “kiểm tra hệ thống vận hành bên trong”, và đó là một cách giúp kiểm soát sự hời hợt hiệu quả, tránh để nó quay lại trong vô thức.

Thực hành gợi ý: mỗi tối chủ nhật, dành 30 phút yên tĩnh để viết: “Mình đã sống sâu sắc ở đâu?”, “Mình phản ứng hời hợt chỗ nào?”, “Có điều gì cần xin lỗi hoặc điều chỉnh?”. Đừng chỉ phản tư khi có khủng hoảng. Hãy coi phản tư như đánh răng, việc cần làm đều đặn để ngăn “sâu thói quen” hình thành.

Người có lịch phản tư cố định sẽ hiếm khi tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt, vì họ luôn có cơ chế tự điều chỉnh. Và khả năng điều chỉnh là một biểu hiện rõ ràng của người sống có chủ đích, có chiều sâu.

Chọn môi trường sống ủng hộ chiều sâu.

Bạn có đang sống trong một không gian nuôi dưỡng chiều sâu – hay bị kéo căng bởi sự ồn ào, nông cạn mỗi ngày? Môi trường sống không chỉ là không gian vật lý mà là tất cả những gì bạn tiếp xúc mỗi ngày: người bạn gặp, nội dung bạn đọc, nhịp sống bạn giữ. Nếu bạn sống trong môi trường liên tục bị gián đoạn, thúc đẩy tốc độ và hình ảnh bề mặt, thì dù bạn từng sống sâu đến đâu, cũng sẽ dễ tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt.

Một cách giúp kiểm soát sự hời hợt là thiết kế lại môi trường. Điều này không đòi hỏi chuyển nhà hay đổi việc ngay lập tức mà có thể bắt đầu từ việc: tắt thông báo mạng xã hội, dành một góc làm việc yên tĩnh, thay nội dung “tiêu thụ nhanh” bằng sách có chiều sâu. Ngoài ra, hãy ý thức về những cuộc trò chuyện: có đang làm bạn lớn lên hay khiến bạn cảm thấy cạn?

Câu hỏi mỗi ngày: “Thứ gì trong môi trường hôm nay khiến mình sống nông hơn?”, “Mình có thể thay đổi điều gì nhỏ để sống sâu hơn?”. Những điều nhỏ ấy – nếu kiên trì – sẽ tạo nên một môi trường nâng đỡ cho hành trình sống tỉnh thức của bạn.

Kết nối với người sống tỉnh thức.

Bạn có ai xung quanh khiến bạn sống sâu hơn chỉ bằng cách ở gần họ? Có một điều kỳ diệu: bạn càng ở gần người sống sâu, bạn càng tự nhiên muốn sống khác. Họ không khuyên răn bạn. Họ cũng không lên lớp hay giảng giải. Nhưng chính cách họ lắng nghe, cách họ phản hồi, cách họ lựa chọn điều đáng để dấn thân – trở thành tấm gương phản chiếu khiến bạn tự hỏi: “Mình đã sống đủ thật chưa?”, “Liệu mình có thể hiện diện được như họ không?”.

Trong hành trình tránh tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt, việc có những người bạn tỉnh thức đồng hành là một trụ đỡ quan trọng. Bởi vì bản thân ta – dù có ý chí mạnh mẽ – cũng rất dễ quên mình khi bị cuốn vào nhịp sống ngoài kia. Và mỗi người bạn sống sâu là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng: “Quay về với điều thật.”.

Một cách giúp kiểm soát sự hời hợt là chủ động tạo “vòng tròn nuôi dưỡng”: Chọn 1–2 người bạn có cùng giá trị sống, duy trì cuộc trò chuyện chất lượng định kỳ, thậm chí là cùng viết nhật ký hoặc phản tư nhóm. Bạn không cần một nhóm lớn – chỉ cần vài người biết cách nhìn thẳng vào bên trong. Trong một thế giới quá nhiều tiếng ồn, đôi khi, một người dám sống tỉnh thức cũng đã đủ để bạn không đánh mất mình.

Tập thói quen làm đến nơi đến chốn.

Bạn có thường xuyên làm điều gì đó dang dở chỉ vì “cảm thấy không còn hứng thú”? Sự hời hợt không chỉ đến từ suy nghĩ hay cảm xúc mà còn thể hiện rõ trong thói quen hành động: bắt đầu nhiều, hoàn tất ít. Mỗi lần bạn bỏ dở một việc – dù là nhỏ – bạn gửi một tín hiệu đến chính mình rằng: “Không cần kiên trì cũng được.”. Lâu dần, bạn mất đi nội lực để đi đến cùng. Đó chính là một trong những nguyên nhân khiến bạn tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt dù đã từng sống sâu một thời gian.

Một cách giúp kiểm soát sự hời hợt rất thực tiễn chính là: chọn một việc, và cam kết hoàn thành nó. Không phải việc lớn, mà là bất kỳ hành vi nào mà bạn biết mình có xu hướng bỏ giữa chừng: dọn xong một ngăn tủ, viết hết một email, nói trọn một điều khó nói… Làm được một việc đến nơi đến chốn mỗi ngày, bạn đang rèn lại năng lực cam kết – cốt lõi của người sống có chiều sâu.

Câu hỏi nhắc nhở: “Việc này mình bỏ dở vì không phù hợp – hay chỉ vì mất hứng?” . Chính khả năng phân biệt giữa lý do thật và sự biện hộ hời hợt sẽ giúp bạn xây một nền hành vi vững vàng hơn theo thời gian.

Luôn phản hồi trên nền tảng sự thật, không lấy lòng.

Bạn phản hồi vì muốn giúp người khác – hay chỉ vì muốn được yêu quý và tránh mâu thuẫn? Trong giao tiếp, sự hời hợt thể hiện rõ nhất ở những lần ta “nói cho qua”, “nói để vừa lòng”, “nói để né xung đột”. Nhưng chính những lần như thế, ta đang đánh mất đi cơ hội xây dựng sự tin cậy thật, và cũng đánh mất khả năng lắng nghe, phản hồi một cách có chiều sâu. Nếu kéo dài, bạn sẽ dần hình thành thói quen: “nói cho dễ nghe” thay vì “nói thật để người kia tốt lên”. Và đó là một biểu hiện của việc tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt trong mối quan hệ.

Một cách giúp kiểm soát sự hời hợt trong giao tiếp là học lại kỹ năng nói thật có trách nhiệm. Điều này không đồng nghĩa với việc phán xét hay chỉ trích mà là phản hồi từ vị trí của sự quan tâm. Hãy bắt đầu bằng câu: “Tôi chia sẻ điều này không phải để phản bác, mà vì tôi nghĩ điều ấy sẽ giúp chúng ta hiểu nhau hơn.”.

Sự thật có thể không dễ nghe, nhưng nếu được nói đúng cách, đúng lúc, từ đúng tâm thế – nó là nền móng cho mọi kết nối bền vững. Và bạn sẽ nhận ra: những mối quan hệ sâu sắc không đến từ những lời êm tai, mà đến từ lòng can đảm và sự tử tế chân thành.

Kết luận.

Thông qua các phương pháp giúp tránh tái rơi vào vòng lặp của sự hời hợt, mà Sunflower Academy đã chia sẻ ở trên, hy vọng bạn đã có được những chỉ dẫn cụ thể để giữ vững chiều sâu sống mà mình đã khởi tạo. Dù xã hội xung quanh liên tục lôi kéo bạn về vùng phản xạ nông, bạn vẫn có thể chọn cách sống khác – bắt đầu từ những hành vi có ý thức, những người bạn đúng chất, và những lần dừng lại để chỉnh lại mình. Trong bài viết cuối cùng của chuỗi này, chúng ta sẽ cùng nhìn lại những rào cản cuối cùng còn lại trên hành trình vượt qua sự hời hợt, và làm sao để tháo gỡ bền vững từ bên trong.