Chảnh chọe là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn để sửa tính chảnh chọe

28/02/2025

Chảnh chọe là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn để sửa tính chảnh chọe

Tuy “chảnh chọe” là một từ ngữ không mấy xa lạ trong đời sống hàng ngày, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ bản chất và những tác động tiêu cực của nó. Đó là một thái độ kiêu căng, tự cao tự đại, thường đi kèm với sự coi thường người khác. Người có tính chảnh chọe thường tỏ ra khó gần, kén chọn và luôn cho mình là trung tâm của mọi sự chú ý. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Sunflower Academy tìm hiểu chảnh chọe là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng chảnh chọe phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống và những cách rèn luyện để sửa thói hay chảnh chọe của bản thân.

Mục lục

Chảnh chọe là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn để sửa tính chảnh chọe.

Định nghĩa về sự chảnh chọe.

Tìm hiểu khái niệm về sự chảnh chọe nghĩa là gì? Sự chảnh chọe (Snobbishness hay Elitism, Condescension) là thái độ tự cao, kiêu kỳ, luôn tỏ ra mình hơn người khác. Thái độ này thường thể hiện qua cách giao tiếp lạnh nhạt, hành vi thiếu thân thiện hoặc lời nói mang tính đánh giá, phân biệt. Tuy nhiên, nếu nhìn ở một góc độ tích cực, đôi khi sự chảnh chọe lại xuất phát từ nỗ lực muốn khẳng định bản thân, đặt ra những tiêu chuẩn sống cao để phấn đấu. Dù vậy, mặt tiêu cực của nó vẫn chiếm ưu thế, vì sự chảnh chọe thường dẫn đến cảm giác khó chịu, xa cách và tạo ra những rào cản trong mối quan hệ cá nhân, xã hội.

Sự chảnh chọe thường bị nhầm lẫn với một số khái niệm như tự tin, lạnh lùng và khép kín. Tự tin là sự tin tưởng vào năng lực cá nhân, thường đi kèm với thái độ tích cực và không hề bao hàm sự coi thường người khác. Trong khi đó, lạnh lùng thể hiện ở việc ít bộc lộ cảm xúc, nhưng không có nghĩa là kiêu ngạo hay tỏ vẻ khinh thường. Còn khép kín là xu hướng ít giao tiếp, không nhất thiết xuất phát từ lòng tự cao mà có thể do tính cách hoặc trải nghiệm cá nhân. Ngược lại, chảnh chọe luôn mang theo sự so sánh, phân biệt và đánh giá người khác dựa trên các tiêu chí chủ quan. Trạng thái đối lập với chảnh chọe là sự khiêm tốn và hòa đồng – hai yếu tố quan trọng giúp xây dựng các mối quan hệ bền vững và lành mạnh trong xã hội.

Để hiểu rõ hơn về chảnh chọe, chúng ta cần phân biệt nó với “khiêm tốn”, “lịch sự”, “nhã nhặn”, “hoà đồng”. Cụ thể như sau:

Khiêm tốn (Humility): Là thái độ sống nhún nhường, không khoe khoang và không tự cao, giúp con người duy trì được những mối quan hệ hài hòa, bền vững và luôn tôn trọng người khác. Khiêm tốn chính là biểu hiện trái ngược hoàn toàn với sự chảnh chọe, bởi người khiêm tốn không đặt bản thân lên trên mà luôn hướng đến sự lắng nghe, chia sẻ và sẵn sàng học hỏi trong mọi tình huống của cuộc sống.

Lịch sự (Politeness): Là hành vi thể hiện sự tôn trọng, nhã nhặn và cư xử đúng mực trong giao tiếp, nhằm tránh gây tổn thương hay làm người đối diện cảm thấy khó chịu. Trong khi người chảnh chọe thường biểu lộ sự khó chịu, thái độ kênh kiệu và có xu hướng đánh giá thấp người khác, thì người lịch sự luôn cố gắng duy trì sự hài hòa, thể hiện tinh thần ứng xử có văn hóa và nhấn mạnh đến giá trị của sự tôn trọng lẫn nhau.
Nhã nhặn (Civility): Là thái độ nhẹ nhàng, tinh tế trong cả lời nói lẫn hành vi, góp phần xây dựng một môi trường giao tiếp tích cực, văn minh và thân thiện. Sự nhã nhặn thể hiện sự quan tâm đến cảm xúc của người khác, từ đó tạo điều kiện cho sự thấu hiểu và hợp tác. Điều này hoàn toàn khác biệt với thái độ chảnh chọe, vốn thường đi kèm sự kiêu kỳ, lạnh lùng và thiếu thiện chí trong cách tiếp cận hoặc tương tác với người xung quanh.
Hòa đồng (Sociability): Là khả năng dễ dàng hòa nhập, thân thiện và cùng làm việc với người khác, thường đi đôi với sự thấu hiểu, cởi mở và sẵn sàng chia sẻ. Người có tính hòa đồng không chỉ góp phần tạo nên môi trường cộng tác hiệu quả mà còn giúp xây dựng niềm tin và sự gắn kết trong tập thể. Ngược lại, người chảnh chọe thường lựa chọn cách tạo khoảng cách, tỏ ra tách biệt để khẳng định cái tôi cá nhân, từ đó vô tình khiến bản thân khó có được các mối quan hệ lâu dài và thiếu đi sự gắn bó chân thành trong đời sống xã hội.

Ví dụ, một cô gái luôn thể hiện thái độ khó chịu khi bạn bè chọn ăn tại các quán bình dân, và thậm chí không ngần ngại buông lời chê bai các món ăn vì cho rằng chúng không đủ “sang trọng”. Cô gái còn thể hiện sự khinh thường với những người không ăn mặc đúng chuẩn gu thẩm mỹ của mình. Hành vi này không chỉ làm tổn thương người khác mà còn tạo ra khoảng cách lớn trong mối quan hệ. Để thay đổi, cần có sự góp ý thẳng thắn, chân thành từ người thân, cùng với việc khuyến khích cô gái nhìn nhận lại bản thân và xây dựng những giá trị sống tích cực, trong đó đặt trọng tâm vào sự tôn trọng, khiêm nhường và bình đẳng trong cách cư xử với người khác.

Như vậy, sự chảnh chọe là một thái độ tiêu cực, gây cản trở quá trình xây dựng các mối quan hệ bền vững trong xã hội. Để tránh rơi vào tình trạng này, mỗi người nên rèn luyện sự khiêm tốn, luôn tôn trọng giá trị của người khác và biết mở lòng đón nhận sự đa dạng. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách phân loại các hình thức chảnh chọe phổ biến trong đời sống hiện đại.

Phân loại các hình thức của sự chảnh chọe trong đời sống.

Sự chảnh chọe, tự cao được thể hiện qua những khía cạnh nào trong đời sống của con người? Sự chảnh chọe không chỉ tồn tại như một nét tính cách nhất thời, mà còn biểu hiện trong nhiều khía cạnh đa dạng trong đời sống hàng ngày. Dưới đây là những hình thức phổ biến của sự chảnh chọe mà ta có thể dễ dàng bắt gặp:

Sự chảnh chọe trong tình cảm, mối quan hệ: Người có tính hay chảnh chọe thường giữ khoảng cách trong giao tiếp, thể hiện sự thờ ơ và lạnh nhạt với cảm xúc của người khác. Họ ít khi chủ động chia sẻ, thậm chí tỏ ra cao ngạo trong các mối quan hệ thân thiết, từ đó khiến những người xung quanh cảm thấy bị xem nhẹ, dẫn đến sự rạn nứt và mất đi sự gắn kết tự nhiên.
Sự chảnh chọe trong đời sống, giao tiếp: Thái độ chảnh chọe thường bộc lộ rõ qua lời nói và hành vi giao tiếp hàng ngày, chẳng hạn như cách nói chuyện kiêu căng, thiếu thiện chí hoặc ngắt lời người khác. Những người này dễ tạo cảm giác khó gần, khiến người đối diện ngại tiếp xúc, từ đó làm giảm hiệu quả trong trao đổi, hợp tác và sinh hoạt cộng đồng.
Sự chảnh chọe trong kiến thức, trí tuệ: Người có thói quen chảnh chọe về tri thức thường xuyên thể hiện sự hơn người, thích khoe khoang hiểu biết cá nhân, đồng thời không cởi mở với quan điểm khác biệt. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của tri thức thực sự, mà còn khiến họ mất điểm trong mắt người khác vì thái độ thiếu khiêm tốn và không cầu thị.
Sự chảnh chọe trong địa vị, quyền lực: Tính tình chảnh chọe ở người có quyền lực thường đi kèm với sự lạm quyền, xem nhẹ ý kiến từ cấp dưới, hoặc hành xử thiếu tôn trọng với những người không cùng đẳng cấp xã hội. Kiểu hành xử này dễ tạo ra môi trường làm việc căng thẳng, thiếu sự đoàn kết và kìm hãm sự phát triển chung của tổ chức.
Sự chảnh chọe trong tài năng, năng lực: Một số người vì có tài năng vượt trội mà sinh ra thái độ tự cao, xem thường sự cố gắng của người khác. Họ thường từ chối góp ý, không chịu tiếp nhận cái mới, dẫn đến sự bảo thủ trong công việc cũng như mất đi cơ hội hoàn thiện bản thân qua học hỏi và hợp tác.
Sự chảnh chọe trong ngoại hình, vật chất: Thói quen chảnh chọe còn thể hiện qua việc quá đề cao hình thức bên ngoài và tài sản cá nhân. Những người như vậy thường hay khoe khoang vẻ đẹp, quần áo đắt tiền hoặc lối sống xa hoa, từ đó hình thành thái độ phân biệt đối xử với những ai không đạt được các tiêu chuẩn tương tự.
Sự chảnh chọe trong dòng tộc, xuất thân: Một số cá nhân lấy lý do về dòng dõi hoặc nguồn gốc gia đình để thể hiện sự ưu việt, xem thường người khác về mặt gốc gác. Sự kiêu ngạo này không chỉ gây phản cảm, mà còn phá vỡ tính công bằng trong quan hệ xã hội, tạo ra rào cản không đáng có trong quá trình giao tiếp và hợp tác.

Có thể nói rằng, sự chảnh chọe không chỉ là vấn đề thái độ mà còn là một biểu hiện văn hóa đáng suy ngẫm trong môi trường sống hiện đại. Nếu không được kiểm soát và điều chỉnh hợp lý, nó sẽ tạo nên những rào cản trong giao tiếp, ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ cá nhân, công việc và xã hội

Tác động của sự chảnh chọe trong cuộc sống.

Sự chảnh chọe, kiêu kỳ gây ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của chúng ta? Dù có thể bắt nguồn từ khát vọng hoàn thiện bản thân, nhưng khi vượt quá giới hạn, sự chảnh chọe lại mang đến hàng loạt hệ lụy khó lường cho cả cá nhân và xã hội. Dưới đây là những tác động tiêu cực mà sự chảnh chọe gây ra:

Ảnh hưởng của sự chảnh chọe đến phát triển cá nhân: Tính hay chảnh chọe thường đi kèm với sự chủ quan và tâm lý tự mãn, khiến người đó ít khi lắng nghe góp ý từ người khác. Điều này làm giảm khả năng học hỏi và tiếp thu cái mới, từ đó kìm hãm quá trình hoàn thiện bản thân. Về lâu dài, cá nhân đó có thể tụt lại phía sau so với những người luôn cầu tiến, khiêm tốn và sẵn sàng đổi mới tư duy.
Ảnh hưởng của sự chảnh chọe đến mối quan hệ xã hội: Một người có thái độ chảnh chọe thường tạo cảm giác xa cách, thiếu thân thiện trong giao tiếp hằng ngày. Việc thường xuyên thể hiện sự coi thường người khác, dù vô tình hay cố ý, khiến các mối quan hệ trở nên lỏng lẻo, dễ rạn nứt. Lâu dần, người này có thể bị cô lập trong chính môi trường sống và làm việc của mình.
Ảnh hưởng của sự chảnh chọe đến công việc, sự nghiệp: Trong môi trường làm việc, sự chảnh chọe là rào cản lớn đối với việc xây dựng tinh thần đồng đội và hợp tác. Người mang thói quen chảnh chọe thường ít được đồng nghiệp tin tưởng, khó tạo ấn tượng tích cực với cấp trên, từ đó ảnh hưởng đến tiến trình thăng tiến. Thậm chí, nếu không điều chỉnh thái độ kịp thời, họ có thể bỏ lỡ nhiều cơ hội nghề nghiệp quan trọng.
Ảnh hưởng của sự chảnh chọe đến cộng đồng, xã hội: Thái độ chảnh chọe góp phần hình thành khoảng cách giai tầng không cần thiết, gây chia rẽ trong cộng đồng. Khi nhiều người có thái độ phân biệt, đánh giá lẫn nhau dựa trên địa vị hoặc điều kiện cá nhân, sẽ làm gia tăng mâu thuẫn và thiếu sự đồng cảm. Đây là một trong những yếu tố âm thầm cản trở sự gắn kết và phát triển bền vững của xã hội hiện đại.

Từ những thông tin trên cho thấy, tính chảnh chọe không chỉ làm thui chột sự phát triển cá nhân mà còn gây ra nhiều trở ngại trong quan hệ xã hội, công việc lẫn đời sống cộng đồng. Việc nhận diện và điều chỉnh thái độ này không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cá nhân mà còn góp phần xây dựng một môi trường sống hài hòa, thân thiện và gắn kết hơn.

Biểu hiện của người có sự chảnh chọe quá mức.

Làm sao để nhận biết một người có tính tình chảnh chọe và luôn tỏ ra mình hơn người khác? Khi sự chảnh chọe trở nên quá mức, người ta không chỉ đánh mất thiện cảm từ người xung quanh mà còn tự dựng lên những rào cản trong giao tiếp, công việc và đời sống cá nhân. Sau đây là những dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết người có thói hay chảnh choẹ.

Biểu hiện trong suy nghĩ và thái độ: Người có tính chảnh chọe thường thể hiện tư duy tự cao, hay đánh giá thấp người khác, luôn cho rằng quan điểm cá nhân là đúng đắn tuyệt đối. Họ ít khi tiếp thu phản hồi trái chiều, thậm chí bác bỏ mọi ý kiến góp ý, cho thấy thái độ thiếu cầu thị và thiếu tôn trọng người đối diện. Sự tự mãn này tạo nên cảm giác xa cách và khó gần trong giao tiếp hàng ngày.
Biểu hiện trong lời nói và hành động: Tính tình chảnh choẹ thường được thể hiện rõ qua ngôn từ và hành vi giao tiếp, như sử dụng giọng điệu trịch thượng, lời nói phô trương hoặc thái độ lạnh nhạt, thiếu thân thiện. Họ thường thích khoe khoang những thành tựu cá nhân, thể hiện sự vượt trội với mục đích làm lu mờ người khác, từ đó gây cảm giác khó chịu và mất thiện cảm trong mắt người đối diện.
Biểu hiện trong cảm xúc và tinh thần: Người có thói quen chảnh chọe dễ rơi vào trạng thái cô lập cảm xúc, bởi họ thường không tìm được sự đồng cảm từ người xung quanh. Khi gặp thất bại, họ dễ bị tổn thương, mất phương hướng, do không quen chấp nhận điểm yếu của bản thân. Cảm xúc của họ thường không ổn định, hay căng thẳng vì luôn cố giữ hình ảnh hoàn hảo, dẫn đến trạng thái tâm lý tiêu cực kéo dài.
Biểu hiện trong công việc, sự nghiệp: Tính hay chảnh chọe khiến cá nhân gặp khó khăn trong làm việc nhóm, không hòa hợp với đồng nghiệp, từ chối tiếp nhận góp ý, và không chịu cải thiện năng lực chuyên môn. Họ thường đánh giá cao bản thân một cách thái quá, nhưng lại thiếu tinh thần học hỏi và khiêm tốn, điều này dễ dẫn đến việc mất cơ hội thăng tiến hoặc bị cô lập trong môi trường làm việc chuyên nghiệp.
Biểu hiện trong khó khăn, nghịch cảnh: Người có thái độ chảnh chọe khi đối mặt với thử thách thường chọn cách né tránh, hoặc đổ lỗi cho hoàn cảnh và người khác thay vì tự kiểm điểm. Họ hiếm khi chấp nhận sự thay đổi để thích nghi hoặc vượt qua trở ngại, điều này khiến họ dễ mắc kẹt trong thất bại và không có khả năng phục hồi. Thái độ này làm hạn chế khả năng phát triển lâu dài.
Biểu hiện trong đời sống và phát triển: Người có thói chảnh chọe thường không duy trì được các mối quan hệ thân thiết, do thiếu sự đồng cảm và thấu hiểu. Họ không cởi mở trong giao tiếp, không sẵn sàng học hỏi từ người khác, từ đó làm chậm quá trình phát triển cá nhân. Lối sống đề cao cái tôi quá mức khiến họ không thể thiết lập môi trường sống tích cực và hỗ trợ.

Nhìn chung, người có thói quen hay chảnh chọe thường gặp khó khăn trong duy trì các mối quan hệ xã hội cũng như phát triển bản thân một cách bền vững. Từ những thông tin trên cho thấy, việc nhận diện các biểu hiện của tính chảnh chọe là bước quan trọng để điều chỉnh hành vi, thay đổi suy nghĩ và học cách sống hòa đồng, khiêm tốn hơn.

Cách rèn luyện để sửa tính hay chảnh chọe.

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và chuyển hóa thói quen chảnh chọe, từ đó có được sự khiêm tốn, nhã nhặn và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình? Để tránh các hậu quả tiêu cực và duy trì những mối quan hệ lành mạnh, chúng ta cần có sự chủ động trong việc thay đổi hành vi và điều chỉnh tư duy cá nhân. Sau đây là một số giải pháp cụ thể giúp bạn cải thiện tính hay chảnh chọe một cách bền vững và hiệu quả.

Thấu hiểu chính bản thân mình: Việc nhận diện nguyên nhân dẫn đến tính tình chảnh chọe là bước đầu quan trọng. Hãy tự hỏi bản thân vì sao mình lại có những biểu hiện xa cách, lạnh lùng hoặc tự đề cao, từ đó đánh giá hậu quả mà thói quen này để lại trong các mối quan hệ. Đồng thời, xác định rõ những giá trị tích cực mà bạn thật sự muốn theo đuổi sẽ giúp quá trình chuyển hóa trở nên có định hướng và hiệu quả hơn.
Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Để vượt qua thái độ chảnh chọe, bạn cần học cách nhìn nhận mọi vấn đề một cách khách quan. Hãy đặt mình vào vị trí người khác để hiểu họ, giảm bớt sự khắt khe và thiên kiến. Khi biết tôn trọng sự khác biệt trong cách sống, quan điểm hoặc xuất phát điểm của người khác, bạn sẽ dễ dàng mở lòng hơn, từ đó hành xử khiêm nhường và chân thành hơn.
Học cách chấp nhận sự khác biệt: Mỗi cá nhân đều mang trong mình những điểm mạnh và khuyết điểm riêng biệt. Việc thừa nhận điều này sẽ giúp bạn bớt đi sự so sánh không cần thiết và tránh nuôi dưỡng thái độ hơn thua. Khi bạn hiểu rằng không ai hoàn hảo, kể cả chính mình, sự đồng cảm và thấu hiểu sẽ thay thế cho cảm giác kiêu ngạo, đánh giá hay phân biệt đối xử.
Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Việc viết ra những suy nghĩ, hành động và cảm xúc của bản thân mỗi ngày sẽ giúp bạn nhìn rõ hơn những khoảnh khắc biểu hiện tính hay chảnh chọe. Khi đã xác định được nguyên nhân và hoàn cảnh cụ thể, bạn sẽ có cơ sở để xây dựng chiến lược điều chỉnh. Việc ghi chép đều đặn cũng giúp tăng khả năng tự nhận thức và hỗ trợ quá trình tự cải thiện.
Thiền định, chánh niệm và yoga: Những phương pháp rèn luyện tinh thần như thiền, thực hành chánh niệm hoặc tập yoga giúp bạn sống chậm lại, ý thức hơn về cảm xúc và hành vi của mình. Khi tâm trí được thư giãn, bạn sẽ dễ kiểm soát những phản ứng tiêu cực như kiêu ngạo hoặc phán xét. Sự bình tĩnh và tỉnh thức là nền tảng cho một thái độ sống điềm đạm và thân thiện hơn.
Chia sẻ khó khăn với người thân: Những người thân thiết có thể mang đến cho bạn sự phản hồi chân thành, giúp bạn nhìn lại bản thân một cách khách quan hơn. Hãy cởi mở chia sẻ những vướng mắc liên quan đến tính cách hoặc cách ứng xử để được động viên, hỗ trợ và định hướng đúng đắn. Đây cũng là cách nuôi dưỡng các mối quan hệ tích cực và chân thật.
Xây dựng lối sống lành mạnh: Hãy ưu tiên những hoạt động nuôi dưỡng giá trị sống tích cực như đọc sách, tập thể dục, chăm sóc bản thân và tham gia các chương trình thiện nguyện. Khi bạn hướng năng lượng vào các mục tiêu phát triển bản thân và cống hiến cho cộng đồng, thái độ chảnh chọe sẽ dần được thay thế bởi sự đồng hành và sẻ chia.
Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu bạn cảm thấy khó khăn trong việc thay đổi, hãy tìm đến các chuyên gia tâm lý hoặc nhà tư vấn phát triển cá nhân. Họ có thể giúp bạn khám phá sâu hơn về nguồn gốc tâm lý của thái độ chảnh chọe, đưa ra phương pháp điều chỉnh phù hợp và đồng hành trên hành trình hoàn thiện bản thân một cách tích cực.

Tóm lại, sự chảnh chọe có thể được kiểm soát và chuyển hóa thông qua sự thấu hiểu nội tâm, điều chỉnh tư duy, áp dụng các phương pháp rèn luyện tinh thần và xây dựng lối sống tích cực. Khi bạn dám nhìn nhận và chủ động thay đổi bản thân, sự khiêm nhường và chân thành sẽ dần thay thế những biểu hiện xa cách, từ đó mang lại những mối quan hệ gần gũi và bền vững hơn trong cuộc sống.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu chảnh chọe là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng chảnh chọe phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra rằng sự chảnh chọe không chỉ gây khó chịu cho những người xung quanh mà còn kìm hãm sự phát triển của chính bản thân. Để sửa đổi tính cách này, chúng ta cần rèn luyện sự khiêm tốn, học cách lắng nghe và tôn trọng người khác, đồng thời mở lòng đón nhận những lời góp ý chân thành. Hãy nhớ rằng, sự chân thành và hòa nhã luôn là chìa khóa để xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp và một cuộc sống hạnh phúc.