Chần chừ là gì? Khái niệm, tác hại và cách khắc phục tính hay chần chừ

Bạn đã bao giờ cảm thấy băn khoăn, do dự trước một quyết định? Hay trì hoãn một công việc quan trọng dù biết rõ cần phải làm ngay? Nếu có, bạn không đơn độc. Chần chừ là một trạng thái tâm lý phổ biến mà ai trong chúng ta cũng từng trải qua ít nhất một lần. Vậy, chần chừ là gì? Tại sao chúng ta lại chần chừ? Và làm thế nào để vượt qua nó? Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Sunflower Academy tìm hiểu chần chừ là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng chần chừ phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống và những cách rèn luyện để sửa hay tính chần chừ, từ đó giúp bản thân có sự quyết đoán hơn.

Chần chừ là gì? Khái niệm, tác hại và cách khắc phục tính hay chần chừ.

Định nghĩa về sự chần chừ.

Tìm hiểu khái niệm về sự chần chừ nghĩa là gì? Sự chần chừ (Hesitation hay Procrastination) là một trạng thái tâm lý phổ biến, thể hiện qua việc do dự, đắn đo hoặc trì hoãn khi đưa ra quyết định hay thực hiện hành động. Trong tiếng Anh, “Hesitation” thường được hiểu là sự ngập ngừng hoặc tạm dừng do thiếu tự tin hoặc thông tin. Trong khi đó, “Procrastination” nhấn mạnh việc trì hoãn một nhiệm vụ quan trọng, thường vì cảm giác e ngại hoặc thiếu động lực. Sự chần chừ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như sợ thất bại, thiếu thông tin hoặc do bản tính. Trạng thái này, nếu không được kiểm soát, có thể gây ra hậu quả tiêu cực, bao gồm giảm hiệu suất làm việc, tăng căng thẳng, làm suy yếu mối quan hệ và cản trở sự phát triển cá nhân. Hậu quả nghiêm trọng nhất của sự chần chừ là bỏ lỡ các cơ hội quý giá, dẫn đến cảm giác hối tiếc sau này.

Sự chần chừ thường bị nhầm lẫn với các trạng thái tâm lý khác như suy nghĩ, ngại ngùng và sợ hãi. Tuy có những điểm tương đồng, chúng lại khác biệt về bản chất. Suy nghĩ là một quá trình tích cực, giúp chúng ta đưa ra quyết định tốt hơn. Ngại ngùng liên quan đến cảm giác lo lắng khi giao tiếp xã hội. Trong khi đó, sợ hãi là phản ứng tự nhiên trước một mối đe dọa. Trái ngược với sự chần chừ là sự quyết đoán, khi con người tự tin đưa ra quyết định nhanh chóng và hành động dứt khoát, bất chấp khả năng thất bại.

Để hiểu rõ hơn về sự chần chừ, chúng ta cần so sánh nó với các khái niệm như “quyết đoán“, “nhanh nhẹn“, “tự tin” và “sẵn sàng“. Cụ thể như sau:

• Quyết đoán (Decisiveness): Nếu chần chừ thể hiện sự do dự, quyết đoán lại là khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng và chắc chắn. Người quyết đoán có tầm nhìn rõ ràng về mục tiêu và không ngần ngại hành động. Sự quyết đoán giúp họ tận dụng thời gian hiệu quả và đạt được kết quả mong muốn.
• Nhanh nhẹn (Agility): Sự chần chừ thường đi kèm với thái độ chậm chạp và thiếu linh hoạt. Ngược lại, người nhanh nhẹn có khả năng ứng phó nhanh với những tình huống bất ngờ nhờ vào tư duy nhạy bén và sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Điều này giúp họ xử lý công việc hiệu quả, đồng thời giảm thiểu sai sót.
• Tự tin (Self-Confidence): Người chần chừ thường thiếu tự tin, dẫn đến cảm giác lo lắng và sợ sai lầm. Trong khi đó, người tự tin tin tưởng vào khả năng của mình, sẵn sàng đương đầu với thử thách và đưa ra quyết định mà không bận tâm quá nhiều đến hậu quả.
• Sẵn sàng (Readiness): Sự chần chừ phản ánh trạng thái thiếu chuẩn bị, còn sẵn sàng thể hiện sự chuẩn bị đầy đủ cả về tâm lý lẫn kỹ năng. Người sẵn sàng luôn có kế hoạch rõ ràng và biết cách tận dụng nguồn lực để đạt được mục tiêu.

Ví dụ, khi phải lựa chọn công ty để ứng tuyển, nếu bạn chần chừ, bạn sẽ liên tục đắn đo, so sánh các lựa chọn mà không đưa ra được quyết định cuối cùng. Ngược lại, nếu bạn quyết đoán, bạn sẽ nhanh chóng phân tích ưu nhược điểm và chọn lựa phù hợp nhất. Nếu bạn nhanh nhẹn, bạn sẽ kịp thời nắm bắt thông tin tuyển dụng và nộp hồ sơ đúng hạn. Với sự tự tin, bạn sẽ không quá lo lắng về khả năng chọn sai. Cuối cùng, nếu đã sẵn sàng, bạn sẽ hoàn thành đầy đủ hồ sơ và chuẩn bị kỹ lưỡng cho buổi phỏng vấn.

Như vậy, sự chần chừ không chỉ là trạng thái tâm lý thông thường mà còn là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận diện và phân biệt rõ sự chần chừ với các khái niệm khác giúp chúng ta tìm ra giải pháp hiệu quả để khắc phục. Phần tiếp theo sẽ trình bày các hình thức khác nhau của sự chần chừ trong đời sống, từ đó cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.

Phân loại các hình thức của sự chần chừ trong đời sống.

Sự chần chừ, trì hoãn đưa ra quyết định được thể hiện qua những khía cạnh nào trong đời sống của con người? Sự chần chừ, hay việc trì hoãn đưa ra quyết định, là một phần phổ biến trong đời sống của con người. Nó có thể xuất hiện ở bất kỳ khía cạnh nào, từ những việc nhỏ nhặt hàng ngày đến những quyết định mang tính bước ngoặt định hình tương lai. Dù trong học tập, công việc hay các mối quan hệ cá nhân, sự chần chừ đều để lại dấu ấn, đôi khi là những hệ quả tiêu cực sâu sắc.

• Sự chần chừ trong học tập: Trì hoãn việc làm bài tập, ôn thi hay nghiên cứu tài liệu là một biểu hiện thường thấy. Nhiều học sinh và sinh viên thường tự nhủ rằng mình còn thời gian và có thể bắt đầu sau, nhưng chính sự trì hoãn này làm giảm hiệu quả học tập. Ngoài ra, việc không thể bắt đầu các dự án học tập mới, dù đã có ý tưởng, cũng là một biểu hiện của sự chần chừ. Điều này không chỉ cản trở quá trình tiếp thu tri thức mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin và động lực học tập của mỗi người.
• Sự chần chừ trong công việc: Trong môi trường công sở, sự chần chừ biểu hiện qua việc trì hoãn hoàn thành các nhiệm vụ quan trọng, để chúng đến sát thời hạn mới thực hiện. Điều này dẫn đến áp lực cao, ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Ngoài ra, việc không quyết đoán trong các lựa chọn nghề nghiệp, hoặc ngần ngại tìm kiếm cơ hội mới, cũng là một dạng chần chừ phổ biến. Nó khiến cá nhân bỏ lỡ nhiều cơ hội để phát triển bản thân và sự nghiệp.
• Sự chần chừ trong rèn luyện: Việc duy trì lối sống lành mạnh đòi hỏi sự kiên trì và kỷ luật, nhưng sự chần chừ lại khiến chúng ta dễ dàng phá vỡ kế hoạch tập luyện hoặc trì hoãn việc thay đổi thói quen xấu. Một số người còn ngại thử những điều mới, chẳng hạn như tham gia một lớp học thể dục hoặc thay đổi chế độ dinh dưỡng, vì sợ hãi sự thất bại hoặc cảm giác không thoải mái ban đầu.
• Sự chần chừ trong tình cảm: Khía cạnh này thể hiện rõ qua việc khó khăn khi bày tỏ cảm xúc, ngại ngùng trước việc thổ lộ tình cảm hoặc không dám đưa ra những quyết định quan trọng trong mối quan hệ. Điều này có thể khiến một mối quan hệ không thể tiến xa hoặc dẫn đến những hiểu lầm không đáng có. Hơn nữa, sự e ngại trước cam kết lâu dài là một trở ngại lớn trong việc xây dựng nền tảng tình cảm bền vững.
• Sự chần chừ trong mối quan hệ: Các mối quan hệ xã hội và gia đình thường đòi hỏi sự chủ động và thấu hiểu, nhưng sự chần chừ khiến chúng ta khó khăn trong việc giải quyết xung đột hoặc duy trì sự gắn bó. Nhiều người ngại mở rộng vòng tròn xã hội vì sợ hãi sự từ chối hoặc lo lắng về sự thân thiết quá mức, dẫn đến sự cô lập hoặc khoảng cách không đáng có với những người xung quanh.
• Sự chần chừ trong quyết định: Từ những lựa chọn nhỏ như chọn món ăn, mua sắm, đến các quyết định lớn như thay đổi công việc hay định cư, sự chần chừ đều có thể xuất hiện. Nó khiến chúng ta mất đi nhiều cơ hội quý giá, đặc biệt khi không đưa ra quyết định kịp thời. Đôi khi, việc trì hoãn quyết định còn khiến tâm lý thêm mệt mỏi và căng thẳng, làm giảm khả năng tư duy logic và sáng tạo.

Có thể nói, sự chần chừ giống như một chiếc bóng bám theo mỗi người trong cuộc sống, ảnh hưởng đến hành vi, tâm lý và các mối quan hệ. Để vượt qua sự chần chừ, chúng ta cần nhận thức rõ ràng về hậu quả mà nó mang lại, đồng thời xây dựng thói quen làm việc có kế hoạch và luôn chủ động trước mọi tình huống.

Tác động của sự chần chừ trong cuộc sống.

Tính cách chần chừ, hay do dự, đắn đo gây ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của chúng ta? Sự chần chừ, hay việc do dự và đắn đo trước khi hành động, để lại nhiều tác động đáng kể trong các khía cạnh của cuộc sống. Các ảnh hưởng tiêu cực này không chỉ giới hạn trong phạm vi cá nhân mà còn lan rộng ra xã hội, với những biểu hiện cụ thể sau:

• Ảnh hưởng đến phát triển cá nhân: Sự trì hoãn làm chúng ta bỏ lỡ nhiều cơ hội để học hỏi và phát triển bản thân. Khi ngần ngại đối mặt với thử thách, chúng ta có xu hướng dậm chân tại chỗ, không đạt được tiến bộ cần thiết. Hơn nữa, tính thiếu quyết đoán dần làm giảm sự tự tin, khiến chúng ta khó đối mặt với các thay đổi bất ngờ trong cuộc sống. Thói quen này còn làm suy giảm khả năng đặt mục tiêu rõ ràng, từ đó ảnh hưởng đến động lực để thực hiện những kế hoạch dài hạn.
• Ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội: Trong các mối quan hệ, sự chần chừ cản trở việc bày tỏ cảm xúc và giải quyết xung đột. Khi không chủ động xử lý những vấn đề xảy ra, mối quan hệ giữa chúng ta và người khác dễ trở nên căng thẳng. Sự trì hoãn có thể khiến đối phương cảm thấy không được tôn trọng hoặc mất lòng tin. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, vì nó không chỉ gây ra hiểu lầm mà còn ảnh hưởng đến chất lượng tương tác lâu dài.
• Ảnh hưởng đến công việc và sự nghiệp: Trong môi trường làm việc, sự chần chừ là một rào cản lớn đối với hiệu suất và thành công. Việc trì hoãn công việc dẫn đến hiệu quả thấp, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội thăng tiến. Đặc biệt, trong những ngành nghề đòi hỏi sự quyết đoán, tính chần chừ làm giảm khả năng cạnh tranh và xây dựng uy tín chuyên môn. Những người thường xuyên trì hoãn còn dễ rơi vào trạng thái quá tải, mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.
• Ảnh hưởng đến cộng đồng và xã hội: Trên quy mô rộng hơn, sự chần chừ của cá nhân có thể làm chậm tiến trình phát triển của cộng đồng. Ví dụ, trong các quyết định liên quan đến bảo vệ môi trường hay an sinh xã hội, việc thiếu hành động kịp thời có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Đặc biệt, khi những người ở vị trí lãnh đạo thiếu quyết đoán, cả hệ thống có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến sự đình trệ trong hoạt động và các kế hoạch chung.

Từ những thông tin trên cho thấy, sự chần chừ không chỉ là một thói quen xấu mà còn là rào cản lớn đối với con đường thành công và hạnh phúc. Để khắc phục vấn đề này, điều quan trọng là chúng ta cần nhận diện các nguyên nhân cốt lõi, từ đó áp dụng những giải pháp thiết thực nhằm cải thiện khả năng đưa ra quyết định và hành động kịp thời. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các biểu hiện phổ biến của tính chần chừ và những cách hiệu quả để khắc phục thói quen này.

Biểu hiện của người có sự chần chừ, do dự.

Làm sao để nhận biết một người có tính hay chần chừ và trì hoãn khi đưa ra quyết định? Khi sự chần chừ trở nên tiêu cực vượt khỏi tầm kiểm soát, nó có thể biểu hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng của người hay chần chừ.

• Biểu hiện trong suy nghĩ và thái độ: Người hay chần chừ thường có xu hướng suy nghĩ quá mức, tập trung vào những kịch bản tiêu cực có thể xảy ra, khiến họ lo lắng và khó đưa ra quyết định dứt khoát. Sự lo âu này đi kèm với việc họ liên tục tự hỏi liệu mình có đang làm đúng hay không. Họ cũng dễ cảm thấy bất an, thiếu tự tin vào bản thân và khả năng của mình. Điều này có thể dẫn đến việc họ tránh đối diện với trách nhiệm và thường tìm cách trì hoãn.
• Biểu hiện trong lời nói và hành động: Trong giao tiếp, những người này thường xuyên sử dụng các cụm từ như “Để xem sao“, “Tôi sẽ nghĩ lại“, hoặc “Tôi chưa chắc chắn lắm“. Điều này không chỉ làm trì hoãn tiến trình giải quyết vấn đề mà còn khiến họ mất uy tín trong mắt người khác. Trong hành động, họ có thể thường xuyên thay đổi quyết định, khó khởi đầu một công việc cụ thể và dễ dàng bị xao nhãng bởi các yếu tố bên ngoài. Thói quen này không chỉ làm chậm tiến độ mà còn dẫn đến việc thiếu sự nhất quán trong cuộc sống hàng ngày.
• Biểu hiện trong cảm xúc và tinh thần: Người hay chần chừ thường xuyên bị chi phối bởi cảm xúc tiêu cực như căng thẳng, lo lắng và mệt mỏi. Họ có thể cảm thấy chán nản khi không hoàn thành công việc như mong đợi và đôi khi tự trách bản thân vì đã trì hoãn. Những cảm xúc tiêu cực này dễ tạo thành một vòng luẩn quẩn, khiến họ ngày càng thiếu động lực để hành động. Nhiều người trong số họ còn cảm thấy bị áp lực bởi sự kỳ vọng của người khác, từ đó càng né tránh việc đưa ra quyết định.
• Biểu hiện trong công việc, sự nghiệp: Tính chần chừ gây ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng công việc. Người chần chừ thường khó hoàn thành công việc đúng hạn, dẫn đến việc bỏ lỡ cơ hội và mất đi sự tín nhiệm từ đồng nghiệp hoặc cấp trên. Họ cũng thường né tránh những nhiệm vụ phức tạp, điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc đạt được các mục tiêu lớn hơn và phát triển sự nghiệp. Kết quả là họ có thể cảm thấy bế tắc trong công việc và không đạt được sự tiến bộ như kỳ vọng.
• Biểu hiện trong khó khăn nghịch cảnh: Khi đối mặt với thách thức hoặc nghịch cảnh, người chần chừ có xu hướng né tránh hoặc trì hoãn việc giải quyết vấn đề. Họ thường dành quá nhiều thời gian để lo lắng hoặc phân tích thay vì hành động. Điều này không chỉ làm tăng thêm áp lực mà còn khiến họ bỏ lỡ cơ hội để vượt qua khó khăn và trưởng thành từ những trải nghiệm đó.
• Biểu hiện trong đời sống và phát triển: Người hay chần chừ có thể bỏ qua nhiều trải nghiệm mới, khiến cuộc sống của họ trở nên nhàm chán và thiếu sự phong phú. Họ thường gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ xã hội, do không thể đưa ra những cam kết hoặc quyết định quan trọng. Thói quen trì hoãn còn khiến họ giới hạn khả năng phát triển cá nhân, bỏ qua các cơ hội học hỏi và cải thiện bản thân.

Nhìn chung, người hay chần chừ thường gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định, hành động và đạt được mục tiêu. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống, từ công việc đến các mối quan hệ cá nhân. Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và sửa đổi tính chần chừ, từ đó trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình?

Cách rèn luyện để sửa tính hay chần chừ.

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và sửa hay tính chần chừ, từ đó có sự quyết đoán và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình? Sự chần chừ không chỉ cản trở bước tiến cá nhân mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất và chất lượng cuộc sống. Để vượt qua điều này, chúng ta cần tập trung vào thay đổi tư duy và hành động cụ thể. Sau đây là một số giải pháp:

• Thấu hiểu chính bản thân mình: Trước tiên, cần nhận biết rõ nguyên nhân gốc rễ dẫn đến sự chần chừ, chẳng hạn như sợ thất bại, thiếu tự tin, hoặc xu hướng hoàn hảo hóa mọi thứ. Việc tự đặt câu hỏi như “Điều gì khiến tôi chần chừ?” hay “Nỗi sợ lớn nhất của tôi là gì?” có thể giúp chúng ta tìm ra câu trả lời. Khi đã hiểu rõ bản thân, bạn sẽ dễ dàng đưa ra các giải pháp phù hợp hơn, giúp giảm bớt tâm lý trì hoãn.
• Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Một trong những cách hiệu quả để vượt qua sự chần chừ là thay đổi cách bạn nhìn nhận vấn đề. Thay vì tập trung vào những điều tiêu cực như nguy cơ thất bại, hãy nghĩ đến các kết quả tích cực mà bạn có thể đạt được. Xây dựng tư duy tích cực và nhắc nhở bản thân rằng mỗi hành động dù nhỏ đều mang lại giá trị lớn hơn trạng thái đứng yên. Hãy tự thưởng khi hoàn thành một nhiệm vụ khó khăn để duy trì động lực.
• Học cách chấp nhận thực tại: Không có quyết định nào là hoàn hảo, và điều này hoàn toàn bình thường. Hãy học cách chấp nhận rủi ro và sai lầm như một phần không thể thiếu của sự phát triển. Việc chấp nhận thực tại không chỉ giúp bạn tiến lên mà còn giúp bạn xây dựng lòng can đảm và tinh thần tự tin để đối mặt với thử thách tiếp theo.
• Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Hãy viết ra những mục tiêu và kế hoạch cụ thể trên giấy, sau đó chia nhỏ thành các bước dễ thực hiện. Việc này không chỉ giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn về những gì cần làm mà còn tạo ra cảm giác trách nhiệm với kế hoạch đã đề ra. Ngoài ra, theo dõi tiến độ thường xuyên sẽ giúp bạn giữ được sự tập trung và có động lực hoàn thành.
• Chia sẻ khó khăn với người thân: Chia sẻ những lo lắng, áp lực với bạn bè, người thân hoặc đồng nghiệp sẽ giúp bạn giảm bớt căng thẳng và nhận được sự hỗ trợ cần thiết. Những người xung quanh có thể cung cấp góc nhìn mới mẻ hoặc các giải pháp thực tế giúp bạn vượt qua sự chần chừ.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một cơ thể khỏe mạnh sẽ mang lại tinh thần minh mẫn, giúp bạn tập trung hơn vào các mục tiêu. Hãy duy trì thói quen tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, và hạn chế các tác nhân gây xao nhãng như mạng xã hội. Một lối sống lành mạnh không chỉ cải thiện hiệu suất mà còn giúp bạn cảm thấy tự tin và tràn đầy năng lượng.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Trong một số trường hợp, sự chần chừ có thể xuất phát từ các vấn đề tâm lý sâu xa hơn như lo âu hoặc áp lực công việc. Nếu cần thiết, hãy tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý để có cái nhìn rõ ràng hơn và nhận được những hướng dẫn chuyên sâu giúp bạn vượt qua khó khăn.

Tóm lại, tính hay chần chừ là một thói quen có thể thay đổi. Bằng cách áp dụng những phương pháp trên, chúng ta có thể dần dần vượt qua tính trì hoãn, xây dựng sự tự tin, và trở nên quyết đoán hơn trong mọi quyết định của cuộc sống. Sự thay đổi không xảy ra trong một sớm một chiều, nhưng với nỗ lực kiên trì, mỗi bước nhỏ đều sẽ dẫn bạn đến thành công lớn hơn.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu chần chừ là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng chần chừ phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra rằng sự chần chừ không chỉ là một thói quen xấu mà còn là rào cản lớn trên con đường thành công. Tuy nhiên, với sự kiên trì và những phương pháp phù hợp, chúng ta hoàn toàn có thể khắc phục được tính chần chừ. Hãy bắt đầu bằng việc nhận biết những nguyên nhân khiến cho bạn chần chừ, đặt ra những mục tiêu nhỏ và thưởng cho bản thân khi hoàn thành, cũng như tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người xung quanh. Nhớ rằng, mỗi ngày là một cơ hội để bạn trở nên tốt hơn và quyết đoán hơn. Hãy nắm bắt nó!