Gây sự là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn để khắc phục tính hay gây sự

Trong cuộc sống, giao tiếp đóng vai trò vô cùng quan trọng, là cầu nối giữa người với người. Tuy nhiên, không phải lúc nào mọi cuộc giao tiếp cũng diễn ra suôn sẻ và hài hòa. Đôi khi, chúng ta bắt gặp những người có tính cách thích gây hấn, tranh cãi, hay còn gọi là “gây sự“, làm ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ. Họ có xu hướng đổ lỗi cho người khác, tạo nên các tình huống căng thẳng và xung đột không cần thiết. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Sunflower Academy tìm hiểu gây sự là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng gây sự phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống và những cách rèn luyện để chuyển hóa tính cách thích gây sự, từ đó giúp bản thân có sự kiên nhẫn và phát triển tính thân thiện, hòa đồng.

Gây sự là gì? Khái niệm, tác hại và cách rèn để khắc phục tính hay gây sự.

Định nghĩa về sự gây sự.

Tìm hiểu khái niệm về sự gây sự nghĩa là gì? Sự gây sự (Quarrelsomeness) là xu hướng thích tranh cãi, cãi vã và kiếm chuyện với người khác. Người có tính cách này thường dễ bị kích động, thường xuyên nổi nóng và khó chịu trong giao tiếp. Họ có xu hướng đổ lỗi cho người khác, tạo nên các tình huống căng thẳng và xung đột không cần thiết. Hành vi gây sự không chỉ gây tổn hại đến mối quan hệ cá nhân mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất công việc, tâm lý và sức khỏe tinh thần của các bên liên quan.

Sự gây sự thường dễ bị nhầm lẫn với các khái niệm như hung dữ, nóng tính và bướng bỉnh, mặc dù chúng có những đặc điểm riêng biệt. Hung dữ biểu hiện qua hành vi bạo lực cả về lời nói lẫn hành động, với mức độ nghiêm trọng vượt xa sự gây sự. Người hung dữ không chỉ tìm kiếm xung đột mà còn có thể gây tổn thương về thể chất hoặc tinh thần cho người khác. Nóng tính thể hiện sự dễ mất bình tĩnh và dễ cáu giận, tuy nhiên, người nóng tính không luôn cố ý tạo xung đột hoặc tranh cãi. Bướng bỉnh chỉ sự cố chấp, không nghe theo lời khuyên hoặc sự hướng dẫn từ người khác, nhưng không nhất thiết liên quan đến việc chủ động gây hấn. Trái ngược với các đặc điểm trên, trạng thái đối lập với sự gây sự là hòa nhã, thân thiện và hợp tác, giúp xây dựng mối quan hệ tốt đẹp.

Để hiểu rõ hơn về gây sự, chúng ta cần phân biệt nó với “hợp tác”, “nhẫn nại”, “hiền lành”, “thân thiện”. Cụ thể như sau:

• Hợp tác (Cooperation): Hợp tác là khả năng làm việc cùng nhau để đạt được mục tiêu chung. Người hợp tác thường biết lắng nghe, chia sẻ và tôn trọng ý kiến của người khác, hoàn toàn đối lập với người gây sự luôn tạo xung đột.
• Nhẫn nại (Patience): Nhẫn nại là khả năng chịu đựng khó khăn mà không phản ứng tiêu cực. Người nhẫn nại luôn cố gắng kiểm soát cảm xúc, tránh làm tình huống xấu đi, trong khi người gây sự thường dễ dàng mất kiểm soát.
• Hiền lành (Gentleness): Hiền lành thể hiện sự tử tế và nhẹ nhàng trong giao tiếp. Người hiền lành luôn tỏ ra thiện chí và tránh làm tổn thương người khác, trái ngược với người gây sự tìm kiếm cãi vã.
• Thân thiện (Friendliness): Thân thiện là sự hòa đồng, dễ gần và sẵn sàng xây dựng mối quan hệ tốt đẹp. Người thân thiện có xu hướng giải quyết vấn đề một cách hòa bình, thay vì tạo ra mâu thuẫn.

Ví dụ, một vụ va chạm giao thông xảy ra tại ngã tư, trong đó xe của người A bị trầy xước nhẹ. Thay vì bình tĩnh giải quyết, người A đã tức giận, lớn tiếng trách móc và đổ lỗi hoàn toàn cho người B, thậm chí dùng lời lẽ xúc phạm và đe dọa. Trong khi đó, người B cố gắng giữ bình tĩnh, xin lỗi và đề nghị giải quyết một cách hòa bình. Sự tương phản giữa hai người cho thấy rõ ràng: người A thể hiện tính gây sự, còn người B là hiện thân của nhẫn nại và thân thiện. Nếu cả hai cùng hợp tác và kiềm chế, vụ việc có thể đã được giải quyết nhanh chóng và êm đẹp.

Như vậy, sự gây sự không chỉ làm tổn hại các mối quan hệ mà còn tạo ra những tác động tiêu cực sâu sắc trong cuộc sống hàng ngày. Hiểu rõ khái niệm và đối lập nó với các phẩm chất tích cực là bước đầu để cải thiện thái độ và hướng đến một cuộc sống hòa bình, hiệu quả hơn.

Phân loại các hình thức của sự gây sự trong đời sống.

Sự gây sự, thích tranh cãi được thể hiện qua những khía cạnh nào trong đời sống của con người? Sự gây sự xuất hiện trong đời sống dưới nhiều hình thức đa dạng, từ những mối quan hệ cá nhân đến các khía cạnh giao tiếp xã hội. Những biểu hiện này không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và các mối quan hệ mà còn tạo ra xung đột, căng thẳng không cần thiết. Dưới đây là các khía cạnh tiêu biểu của sự gây sự:

• Sự gây sự trong tình cảm, mối quan hệ: Trong các mối quan hệ tình cảm, sự gây sự thường biểu hiện qua những tranh cãi không hồi kết về các vấn đề nhỏ nhặt, sự ghen tuông vô cớ, hoặc những lời nói xúc phạm khiến đối phương tổn thương. Những hành vi này không chỉ làm rạn nứt mối quan hệ mà còn tạo ra cảm giác bất an, khó chịu kéo dài. Đôi khi, sự gây sự còn làm mất đi sự tin tưởng, yếu tố quan trọng duy trì mối quan hệ bền vững.
• Sự gây sự trong đời sống, giao tiếp: Trong giao tiếp hàng ngày, sự gây sự thường biểu hiện qua việc ngắt lời, tranh cãi để bảo vệ quan điểm cá nhân mà không lắng nghe ý kiến của người khác. Việc sử dụng ngôn ngữ thô lỗ hoặc xúc phạm càng làm cho các cuộc trò chuyện trở nên căng thẳng, khó tiếp tục. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giao tiếp và làm suy giảm sự kết nối giữa các cá nhân.
• Sự gây sự về kiến thức, trí tuệ: Một số người có xu hướng thể hiện sự gây sự qua việc khoe khoang kiến thức, coi thường sự hiểu biết của người khác, hoặc tranh cãi bảo thủ. Thay vì thúc đẩy việc học hỏi và trao đổi, họ thường tạo ra không khí đối đầu, khiến người khác cảm thấy bị hạ thấp và mất động lực chia sẻ ý tưởng.
• Sự gây sự về địa vị, quyền lực: Trong môi trường làm việc hoặc các nhóm xã hội, sự gây sự có thể xuất hiện qua việc cạnh tranh gay gắt về địa vị hoặc quyền lực. Một số người lạm dụng quyền hành để chèn ép, chỉ trích người khác, gây mất đoàn kết. Những hành vi này không chỉ làm suy yếu mối quan hệ đồng nghiệp mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc của cả nhóm.
• Sự gây sự về tài năng, năng lực: Sự so sánh về tài năng hoặc năng lực cá nhân thường dẫn đến cảm giác ganh tị. Khi không kiểm soát được cảm xúc, một số người có xu hướng hạ thấp thành công của người khác hoặc cố gắng làm nổi bật bản thân một cách thiếu thiện chí. Điều này tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh và làm giảm sự hợp tác trong công việc.
• Sự gây sự về ngoại hình, vật chất: Những vấn đề liên quan đến tự ti về ngoại hình hoặc sự chênh lệch về vật chất có thể dẫn đến sự gây sự. Một số người chế giễu ngoại hình của người khác hoặc cố ý khoe khoang tài sản để tạo khoảng cách xã hội. Các hành động này không chỉ gây tổn thương mà còn làm tăng sự bất hòa, khó chịu trong các mối quan hệ.

Có thể nói rằng, sự gây sự hiện diện ở mọi khía cạnh trong đời sống, từ những tương tác hàng ngày đến các vấn đề xã hội sâu rộng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát cảm xúc, duy trì sự hòa nhã trong giao tiếp và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ phân tích những tác động của sự gây sự đối với cuộc sống, cả về mặt cá nhân lẫn xã hội.

Tác động của sự gây sự trong cuộc sống.

Tính thích gây sự, dễ bị kích động gây ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của chúng ta? Tính thích gây sự, dễ bị kích động, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với cuộc sống của mỗi cá nhân và cả cộng đồng. Những hành vi này không chỉ làm tổn hại đến tâm lý, các mối quan hệ cá nhân mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến công việc và sự phát triển xã hội. Dưới đây là những tác động tiêu cực mà sự gây sự gây ra:

• Ảnh hưởng của sự gây sự đến phát triển cá nhân: Sự gây sự cản trở sự phát triển cá nhân bằng cách tạo ra những rào cản tâm lý, khiến người ta dễ dàng rơi vào trạng thái căng thẳng, mất cân bằng cảm xúc. Hành vi này làm giảm khả năng tập trung vào các mục tiêu dài hạn, dẫn đến việc người ta dễ từ bỏ hoặc không thể hoàn thành những kế hoạch đã đề ra. Ngoài ra, sự căng thẳng thường xuyên cũng gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần và thể chất, làm suy giảm động lực phấn đấu.
• Ảnh hưởng của sự gây sự đến mối quan hệ xã hội: Hành vi gây sự dễ dàng phá vỡ các mối quan hệ xã hội, bởi nó tạo ra sự căng thẳng và bất đồng không đáng có. Khi sự gây sự xuất hiện thường xuyên, lòng tin giữa các cá nhân sẽ bị xói mòn, dẫn đến sự xa cách, thậm chí là cắt đứt mối quan hệ. Trong một số trường hợp, sự gây sự còn khiến người khác cảm thấy bị tổn thương, tạo ra vòng xoáy tiêu cực trong giao tiếp và quan hệ xã hội.
• Ảnh hưởng của sự gây sự đến công việc, sự nghiệp: Trong môi trường làm việc, sự gây sự gây ra những tác động tiêu cực không nhỏ. Nó làm giảm hiệu suất công việc của cả cá nhân và tập thể, tạo ra bầu không khí căng thẳng và thiếu chuyên nghiệp. Những cá nhân có xu hướng gây sự thường khó làm việc nhóm, làm gián đoạn tiến độ và chất lượng công việc. Ngoài ra, hành vi này cũng ảnh hưởng đến cơ hội thăng tiến, bởi sự thiếu hòa đồng và khả năng hợp tác dễ khiến họ bị đánh giá thấp trong mắt cấp trên và đồng nghiệp.
• Ảnh hưởng của sự gây sự đến cộng đồng, xã hội: Sự gây sự không chỉ giới hạn trong phạm vi cá nhân mà còn có thể lan rộng ra cộng đồng, xã hội. Những hành vi này tạo nên sự bất ổn, mất đoàn kết và làm giảm khả năng phát triển của cả một tập thể. Khi những mâu thuẫn không được giải quyết triệt để, chúng có thể bùng phát thành các xung đột nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh trật tự và tinh thần đoàn kết xã hội.

Từ những thông tin trên cho thấy, sự gây sự mang lại nhiều tác động tiêu cực đến mọi mặt của cuộc sống. Để giảm thiểu những hậu quả này, mỗi người cần nhận diện sớm các biểu hiện của tính cách gây sự, từ đó tìm cách kiểm soát cảm xúc và hành vi của mình. Nhận thức đúng đắn và xây dựng các kỹ năng giao tiếp tích cực sẽ giúp hạn chế tối đa những ảnh hưởng tiêu cực, hướng tới một cuộc sống hài hòa và phát triển bền vững.

Biểu hiện của người có sự gây sự quá mức.

Làm sao để nhận biết một người có tính gây sự, thường xuyên nổi nóng và khó chịu? Trong cuộc sống, sự gây sự thường xuất hiện ở những cá nhân có xu hướng khó chịu, thường xuyên tranh cãi và gây căng thẳng với những người xung quanh. Việc nhận diện các biểu hiện này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tính cách của họ, từ đó có cách ứng xử phù hợp.

• Biểu hiện trong suy nghĩ và thái độ: Người có tính gây sự quá mức thường xuyên mang trong mình những suy nghĩ tiêu cực, luôn cảm thấy người khác có ý đồ xấu hoặc gây hại đến mình. Họ có xu hướng đổ lỗi cho người khác trong mọi tình huống, ngay cả khi chính họ là người gây ra vấn đề. Thái độ thù địch, dễ nổi nóng và khó kiểm soát cảm xúc cũng là những đặc điểm điển hình. Những cảm xúc này thường dẫn đến hành vi và lời nói thiếu kiểm soát, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các mối quan hệ cá nhân và xã hội.
• Biểu hiện trong lời nói và hành động: Người mang tính cách này thường xuyên sử dụng ngôn từ mang tính công kích, xúc phạm, thậm chí là lăng mạ đối phương. Những lời nói nặng nề, thiếu cân nhắc có thể làm tổn thương sâu sắc đến người khác. Trong hành động, họ thể hiện sự hung hăng, có thể dẫn đến bạo lực hoặc các hành vi đe dọa. Những hành động này không chỉ làm tổn hại đến mối quan hệ mà còn có thể gây ra hậu quả pháp lý.
• Biểu hiện trong cảm xúc và tinh thần: Về mặt cảm xúc, họ dễ bị kích động, thường xuyên lo âu và căng thẳng. Họ cảm thấy khó kiểm soát được cảm xúc của mình, dẫn đến các trạng thái tâm lý tiêu cực kéo dài. Tinh thần bất ổn, mất ngủ, hoặc thậm chí là trầm cảm là những hậu quả phổ biến. Tâm lý bị ảnh hưởng lâu dài có thể làm giảm khả năng tập trung và chất lượng cuộc sống của họ.
• Biểu hiện trong công việc, sự nghiệp: Trong môi trường làm việc, người có tính cách gây sự thường tạo ra xung đột với đồng nghiệp, cấp trên hoặc khách hàng. Họ không dễ dàng chấp nhận ý kiến trái chiều, dẫn đến việc hợp tác trở nên khó khăn. Hậu quả là hiệu suất làm việc suy giảm, các mối quan hệ công việc bị ảnh hưởng, và cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp trở nên xa vời.
• Biểu hiện trong khó khăn nghịch cảnh: Khi đối mặt với khó khăn, thay vì tìm cách giải quyết, họ có xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc những người xung quanh. Trốn tránh trách nhiệm, không chịu thừa nhận sai lầm hoặc xử lý vấn đề một cách tiêu cực là những đặc điểm rõ rệt. Thái độ này không chỉ làm gia tăng áp lực cá nhân mà còn khiến tình huống trở nên trầm trọng hơn.
• Biểu hiện trong đời sống và phát triển: Những người có tính cách này thường gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ xã hội. Họ ít có bạn bè thân thiết, khó hòa nhập với cộng đồng và thường bị người khác tránh xa. Điều này cản trở họ trong việc phát triển cá nhân, khiến họ khó đạt được các mục tiêu lớn hơn trong cuộc sống.

Nhìn chung, tính cách gây sự không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến người mang tính cách này mà còn gây tổn hại cho những người xung quanh. Để giảm thiểu các tác động tiêu cực, cần có những biện pháp rèn luyện phù hợp. Phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách rèn luyện để khắc phục sự gây sự và tạo dựng một cuộc sống hài hòa hơn.

Cách rèn luyện để sửa tính gây sự.

Làm thế nào để chúng ta có thể rèn luyện và chuyển hóa tính cách thích gây sự, từ đó có sự kiên nhẫn, thân thiện và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình? Để vượt qua tính cách thích gây sự, cần một quá trình rèn luyện và thay đổi nhận thức, hành vi một cách kiên trì và bền bỉ. Dưới đây là các bước cụ thể giúp chuyển hóa tính cách này, từ đó xây dựng một lối sống tích cực, hài hòa và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

• Thấu hiểu chính bản thân mình: Nhận thức rõ về điểm mạnh, điểm yếu của bản thân là bước đầu tiên trong quá trình thay đổi. Việc tự đặt câu hỏi như: “Điều gì khiến tôi dễ bị kích động?” hoặc “Tại sao tôi cảm thấy cần phải tranh cãi?” có thể giúp xác định nguyên nhân gốc rễ dẫn đến tính cách gây sự. Khi hiểu rõ bản thân, bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc tìm ra cách kiểm soát cảm xúc và hành vi.
• Thay đổi góc nhìn, tư duy mới: Học cách nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau sẽ giúp giảm căng thẳng trong giao tiếp. Những suy nghĩ tiêu cực nên được thay thế bằng suy nghĩ tích cực và lạc quan. Thay vì tập trung vào mâu thuẫn, hãy tìm kiếm điểm chung và hướng tới giải pháp hòa bình.
• Học cách chấp nhận thực tại: Chấp nhận những điều không thể thay đổi là yếu tố quan trọng để giảm thiểu căng thẳng và cảm giác bất lực. Khi tập trung vào những điều có thể kiểm soát, bạn không chỉ tiết kiệm năng lượng mà còn giảm nguy cơ tạo ra xung đột không cần thiết.
• Viết, trình bày cụ thể trên giấy: Việc ghi lại những suy nghĩ, cảm xúc của mình không chỉ giúp giải tỏa căng thẳng mà còn cung cấp một góc nhìn mới về các vấn đề đang gặp phải. Bằng cách viết ra, bạn có thể sắp xếp lại cảm xúc và tìm ra cách tiếp cận vấn đề hiệu quả hơn.
• Thực hành thiền định và yoga: Thiền định và yoga không chỉ mang lại sự thư giãn mà còn giúp tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc. Những bài tập thở sâu và tập trung vào hiện tại sẽ giúp bạn giữ bình tĩnh trong các tình huống căng thẳng, từ đó hạn chế hành vi gây sự.
• Chia sẻ khó khăn với người thân: Tìm kiếm sự hỗ trợ và động viên từ những người thân yêu là cách hiệu quả để giảm bớt áp lực. Những người thân thiết có thể giúp bạn nhận ra các khía cạnh tích cực của bản thân và cung cấp những lời khuyên hữu ích trong việc cải thiện tính cách.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống khoa học, kết hợp với việc tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc, không chỉ cải thiện sức khỏe thể chất mà còn giúp ổn định tinh thần. Khi cơ thể khỏe mạnh, bạn sẽ dễ dàng kiểm soát cảm xúc và hành vi hơn.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu cảm thấy quá khó khăn trong việc thay đổi, hãy tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia tâm lý. Những buổi trị liệu hoặc hướng dẫn chuyên nghiệp có thể cung cấp những công cụ cần thiết để bạn kiểm soát tính cách của mình hiệu quả hơn.

Tóm lại, sự gây sự có thể được kiểm soát và chuyển hóa thông qua việc tự nhận thức, thay đổi tư duy, hành vi và tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn và bền bỉ, nhưng kết quả đạt được sẽ mang lại lợi ích lớn lao không chỉ cho bản thân mà còn cho các mối quan hệ xung quanh.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu gây sự là gì, kể từ khái niệm, phân loại các dạng gây sự phổ biến, cũng như ảnh hưởng của nó trong cuộc sống, mà Sunflower Academy đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra rằng sự gây sự không chỉ là một hành vi nhất thời mà còn là biểu hiện của những vấn đề tâm lý tiềm ẩn, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội. Việc nhận thức rõ tác hại của nó và chủ động rèn luyện bản thân để khắc phục tính cách này là vô cùng quan trọng. Bằng cách thực hành những phương pháp được đề cập, mỗi người có thể xây dựng cho mình một lối sống tích cực, hòa nhã và xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp hơn. Hãy nhớ rằng, sự hòa bình và thiện chí luôn là chìa khóa cho một cuộc sống hạnh phúc và thành công.